Advies aan onze nieuwe bewindslieden op Defensie
Overtuigingen over wat goed en kwaad is kunnen bij militairen behoorlijk op de kop komen te staan. Je spreekt dan ook wel over Moral Injury. Erwin Kamp, Hoofdkrijgsmachtraadsman voor humanistische begeleiders bij Defensie denkt dat Moral Injury kan worden voorkomen als de politieke en de legertop meer vertrouwen opbouwt door eerlijk en duidelijk te zijn over wat het verwacht van de inzet van militairen.
Een van de eerste lessen die ik leerde toen ik mijn loopbaan als humanistisch raadsman bij het Korps Mariniers begon is: “Wees eerlijk en duidelijk in wie je bent en wat je kunt!”. Een les waar ik nu bijna twintig jaar later nog veel profijt van heb. De afgelopen weken was er veel te doen in de media over de titel van het nieuwe regeerakkoord: “Vertrouwen in de toekomst.” De meeste reacties waren kritisch. “Een nietszeggende titel”, “Dat moeten ze dan eerst nog maar eens waarmaken” en “Over welke toekomst hebben we het eigenlijk?” Zonder op de zaken vooruit te lopen, heb ik wel een advies voor onze nieuwe Minister en Staatssecretaris van Defensie. ‘Wees eerlijk en duidelijk over de verwachtingen wat kan en niet kan!’ Als ik het nieuwe regeerakkoord er op na lees, zou ik beginnen de voornemens binnen Defensie in een realistisch perspectief te zetten.
Terecht stelt de nieuw te vormen regering dat het zorgen voor een vrije, veilige en rechtvaardige samenleving een kerntaak van de overheid is. Ik denk dat alle politieke partijen het hier wel over eens zijn. Op de vragen van hoe je dit bereikt, op welk niveau en met welke middelen zullen de partijen echter van elkaar verschillen.
Het woord ‘Defensie’ komt zestien keer voor in het regeerakkoord. Wat gelijk opvalt, in tegenstelling tot voorgaande kabinetten, is dat er nu duidelijk meer geld naar Defensie gaat. Er wordt gesproken over een oplopende investering van ruim 1,5 miljard per jaar. Kort na de publicatie van het regeerakkoord, werd ook bekend dat de militaire vakbonden overeenstemming met het Ministerie hebben bereikt over een nieuwe cao. Zij gaan dat met een positief advies aan hun achterban voorleggen. Terecht dat er na vier jaar weer ruimte komt in de ontwikkeling van de arbeidsvoorwaarden voor militairen.
Het klinkt allemaal mooi maar het is niet voldoende. Los van het extra geld, zie ik een heel andere opdracht voor onze nieuwe bewindslieden op Defensie. Deze opdracht is het herstellen van het geschonden vertrouwen van militairen in de politieke en legertop. Als een nieuwe geïntegreerde buitenland- en veiligheidsstrategie niet is afgestemd op waar de krijgsmacht toe in staat is, zal het vertrouwen alleen maar verder afbrokkelen. Het vertrouwen of anders gezegd het ontbreken ervan van militairen in de politieke top heeft grote gevolgen voor het welzijn van militairen en veteranen. Daar is nu nog veel te weinig aandacht voor.
Al geruime tijd verdiep ik mij in een relatief nieuw onderwerp in de zorg voor militairen en veteranen. Moral Injury is een onderwerp dat vooral in de Verenigde Staten veel aandacht heeft gekregen bij de nazorg voor Vietnam-veteranen. Een belangrijk deel van de veteranen gaf na terugkeer aan niet eens zoveel problemen te hebben met hun operationele ervaringen in het uitzendgebied, maar meer met de wijze waarop zij door de politiek zijn uitgezonden en door de samenleving na terugkeer zijn opgevangen.
Het morele kompas van veteranen was van slag omdat hun overtuigingen in wat goed en kwaad is, wat rechtvaardig en onrechtvaardig is op zijn kop werd gezet. De verwachtingen en beloftes waarmee zij op pad werden gestuurd, bleken achteraf niet te kloppen en zorgden voor, een geschokt vertrouwen, een verwonding van hun ‘ziel’. Wat mij tot nu toe is opgevallen bij de bestudering van het concept Moral Injury is dat er vooral aandacht is voor de vraag wat het precies is en hoe hiermee het beste kan worden omgegaan. De vraag die niet wordt gesteld is: hoe kan Moral Injury worden voorkomen?
Mijn antwoord op deze vraag is dat Moral Injury kan worden voorkomen als de politieke en de legertop vertrouwen opbouwen en weten te behouden door eerlijk en duidelijk te zijn over wat de verwachtingen van hen zijn ten aanzien van de inzet van militairen. Het mag nooit meer gebeuren dat bewindslieden, zoals vorig jaar nog tijdens Veteranendag ten overstaan van honderden Srebrenica veteranen gebeurde, uitspreken dat militairen bij voorbaat op een kansloze missie werden gestuurd. Het is dan misschien achteraf wel eerlijk, maar militairen en veteranen hebben veel meer aan eerlijkheid en duidelijkheid vooraf.
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.
"*" geeft vereiste velden aan