Strafbaarstelling hulp bij zelfdoding blokkeert gesprek
5 september 2013 leestijd 3 minuten
Strafbaarstelling van hulp bij zelfdoding blokkeert een open gesprek en laat mensen met een stervenswens in de kou staan, dat zei voorzitter van het Humanistisch Verbond Boris van der Ham tijdens een debat maandag en donderdag in het Parool. Een petitie (Manifest 294) die oproept tot legalisering van hulp bij zelfdoding werd 1 september aangeboden aan de Tweede Kamer door de NVVE.
De petitie heeft een behoorlijk draagvlak bij Nederlanders. Uit onder meer een onderzoek van Eenvandaag blijkt dat het draagvlak om strafbaarstelling af te schaffen toeneemt. Dit onderzoek werd uitgevoerd naar aanleiding van de de rechtszaak tegen Albert Heringa. Hij wordt beschuldigd van het feit dat hij zijn hoogbejaarde moeder geholpen heeft met haar dood. Zij vond dat haar leven ‘voltooid’ was, maar de arts had de vrouw lichamelijk ’te goed’ bevonden, en voldeed daardoor niet aan de eisen van de euthanasiewet. Toen Heringa vervolgens hielp met haar zelfgewenste dood was hij strafbaar. Het wetboek van strafrecht verbiedt met artikel 294.2 immers hulp bij zelfdoding.
Het draagvlak voor de samenleving
Meer draagvlak dus. Maar wat doet de politiek daarmee? De SP, CU en VVD vinden dat afschaffing van 294.2 te ver gaat, zo bleek in het debat maandag. Vooral aan de VVD werden vragen gesteld over hun positie. Hoe kan een partij voor de vrijheid zich zo tegen het zelfbeschikkingsrecht keren? Jammer genoeg was de PvdA afwezig. Zelfbeschikking staat wel centraal bij D66 die zich achter het NVVE manifest schaart.
Het initiatief ‘Uit Vrije Wil’ heeft eerder geprobeerd het wetsartikel 294.2 – dat hulp bij zelfdoding strafbaar stelt – af te schaffen, maar de Tweede kamer wilde dat toen niet. Nu ligt er een manifest van de NVVE hulp is geen misdaad, ondertekend door onder meer het Humanistisch Verbond.
Boris van der Ham gaf namens het Humanistisch Verbond aan dat de euthanasiewet niet iedere hulpvraag ondervangt. Mensen die hun leven voltooid achten en psychiatrische patiënten die uitbehandeld zijn maar zwaar lijden, worden binnen de huidige wet niet of nauwelijks geholpen met hun stervenswens.
Ze zitten klem want hulp door niet-medici is strafbaar. Wat overblijft is zelfdoding in je eentje, op een onwenselijke manier (zoals voor de trein springen) of met illegaal verkregen (en soms onzekere) middelen.
Ruimer toepassen
In plaats van het afschaffen van de strafbaarheid van hulp bij zelfdoding, pleiten de meeste partijen voor een ruimere toepassing van de euthanasiewet. Die uitbreiding wordt hoe langer hoe meer praktijk, aldus de VVD. Stervenshulp door niet-artsen blijkt vooral nog onontgonnen terrein. De grote vraag daarbij is: aan wie willen we de sleutel van het medicijnkastje – nu aan artsen en apothekers voorbehouden – nog meer geven? Onwennigheid en praktische uitvoeringsproblemen zorgen ervoor dat de fundamentele ethische vraag onvoldoende aan de orde komt: hoe ver reikt onze zelfbeschikking waar het sterven betreft? Getuigt het verbod op hulp bij zelfdoding van beschaving (zoals het bedoeld is), of juist onverhoopt van het tegendeel? En gaat de overheid wel over ons eigen sterven?
Ruimte om vrij te denken
Het taboe op hulp bij zelfdoding lijkt de zoektocht naar concrete alternatieven te blokkeren, zoals Van der Ham in het opinieartikel in Het Parool aangeeft. Van der Ham:” Mensen moeten op dit cruciale moment in hun leven niet in de steek worden gelaten en waardig kunnen sterven. Een van de blokkades die daarom moet worden weggenomen, is het wetsartikel dat hulp bij zelfdoding verbiedt.”
De praktische vraag hoe je voorkomt dat dodelijke medicijnen ’te vrij’ toegankelijk worden, los je pas op door ruimte te creëren.Die ruimte om vrij te denken naar aanleiding van concrete gevallen is nu afwezig vanwege de strafbaarstelling. Alternatieven voor mensen die niet binnen de euthanasiewet vallen, zijn juist zo belangrijk omdat sterven een persoonlijke zaak is en dus ‘maatwerk’ vraagt.
Boris van der Ham aan het woord over het onderwerp tijdens een debat tijdens de start van de NVVE-actie `294 Hulp is geen misdaad´. Ook het Humanistisch Verbond tekende het Manifest 294 Hulp is geen misdaad
Meer informatie
– Bekijk ook de uitzending van OBA Live van woensdag 4 september.
– Volgen de rechtszaak tegen Albert Heringa via de website van de NVVE en onze site
