‘Je hoeft niet tot het gaatje te gaan’
Het nieuwe kabinet maakt nog weinig vaart met medisch-ethische kwesties, zoals een goede wet voor begeleiding aan mensen die existentieel lijden bij voltooid leven. Lid van het Humanistisch Verbond Frida Winklaar (80) uit Waddinxveen is er een groot voorstander van. “Dit debat gaat altijd over eenzame bejaarden of mensen die van alles mankeren en daarom dood willen. Daar kan ik weleens kwaad over worden. “
“Want wat als je niet krakkemikkig bent? Ik sta midden in het leven. Ik wandel veel, doe vrijwilligerswerk, ga naar het theater. Ik kan amper geloven dat ik tachtig ben. Eenzaam zal ik ook niet snel worden. Ik heb veel mensen om me heen en al dertig jaar een latrelatie met mijn partner Lineke. Maar tóch kan ik me voorstellen dat er een moment komt dat het klaar is en ik denk: ‘het is mooi geweest. Het is rond.’ Dan wil ik niet gaan wachten tot het zo ver is.
De ijskast
Ik vind het ontzettend jammer dat de initiatiefwet waardig levenseinde van Pia Dijkstra in de ijskast van het huidige kabinet terecht is gekomen. Coalitiepartners CDA en ChristenUnie zijn tegen de wet. Ik begrijp dat wel, maar het knaagt. Iedereen mag zijn eigen geloof vieren, maar geef niet-gelovige mensen ook de ruimte. Niemand hoeft te doen wat ik, en velen met mij, willen. Ik vraag alleen om een beetje naastenliefde. Zeker als je daar als religieuze partij je mond over vol hebt. Dan wil je toch dat mensen hun leven op een mooie manier kunnen afsluiten. Dat ze daar een eigen keuze in kunnen maken.
Ik ben al lang lid van de Nederlandse Vereniging Voor een Vrijwillige Levenseinde (NVVE) en steun de Levenseindekliniek. Ik heb mensen gezien die lijden aan het leven en geestelijk gewond zijn. Dat kunnen ook jonge mensen zijn. Moeten die voor een trein springen? Of van acht hoog naar beneden? Moet het zo ver komen? Dat vind ik hard. Als je van iemand houdt, laat je hem niet stikken. Dan geef je (geestelijke) steun of begeleiding.
Afhankelijkheid is mijn grootste angst
Ik ben opgegroeid op Aruba, katholiek opgevoed, maar ben steeds meer mijn eigen gang gegaan en overtuigd atheïst geworden. Als enige in ons gezin. Ik wil over mijn eigen leven kunnen beschikken. Afhankelijkheid is mijn grootste angst. Stel dat ik slecht ter been word en in een rolstoel terecht kom. Ik vind het niet makkelijk om anderen voor mij te laten zorgen. Misschien komt het, omdat ik mijn oma bijna honderd heb zien worden, op een treurige manier. Ze was al een paar jaar blind en wilde dood. Ze woonde in een bejaardentehuis op Bonaire. De mensen die er werkten waren heel liefdevol, maar er was geen geld en geen kennis. De vrouwelijke bewoners zaten allemaal op stoelen in de gang. In mekaar gezakt. Ze droegen dezelfde bebloemde nachtjaponnen. Ze moesten gevoerd worden en er werd niks meer met ze gedaan. Net als mijn oma waren ze aan het wachten op de dood.
Waarom moeten mensen onnodig lijden?
Waarom moeten mensen onnodig lijden of op een afschuwelijke manier doodgaan?
Ik laat mijn euthanasieverklaring elk jaar verlengen en praat over mijn levenseinde met de huisarts, familie en mijn partner. Lineke begrijpt dat heel goed. Ze is jonger dan ik ben, 71 jaar en net gepensioneerd. Ze zegt: ‘ik hoop dat we samen kunnen gaan, maar als jij alleen wil, moet ik dat ook respecteren.’ Dat zijn geen leuke gesprekken. Want zij is nog niet zo ver.
Zelf de regie in handen
Een goede vriend van me, Arie, kreeg het bericht dat hij leverkanker had. Het was niet meer te behandelen. Hij nam zelf de regie in handen. Vlak voordat hij van de arts het drankje zou krijgen, kreeg ik een bericht. Of ik afscheid wilde komen nemen. Hij was heel helder. We hebben lang gepraat en teruggeblikt. Het was een mooie dood. Hij koos hiervoor. Heel bewust. Er kwam een rust over hem. Je hoeft niet tot het gaatje te gaan.
Ik had nooit gedacht dat ik tachtig zou worden. Vier jaar geleden kreeg ik een hartinfarct. Zonder operatie zou ik verlamd kunnen raken. Ik wilde geen plantje worden. Met Lineke had ik afgesproken dat als de operatie niet lukte, ze me moest laten gaan. Maar het lukte. Ik kreeg vijf bypasses en alles deed het weer. Ik ben blij met de operatie, maar zonder partner had ik misschien anders gehandeld. Ik kan me niet voorstellen dat ik mijn leven onnodig zal rekken. Maar zeg nooit nooit.
Naar buiten zonder lippenstift
Het mooie aan ouder worden, is dat je veel dingen kunt loslaten. Ik durf nu naar buiten zonder lippenstift op. Ik begrijp mensen beter, heb meer levenservaring. Je kijkt niet meer zo gauw van iets op. Het leven wordt duidelijker. Voor de dood ben ik nooit bang geweest. Iedereen gaat een keer. Vroeg of laat. Dat is het leven. Ik pluk nu de dag, maar op een gegeven moment is het mijn tijd.”
De wet
Hoe zit de wet nu in elkaar? Nederland kent een zorgvuldige euthanasiewet. Bij uitzichtloos fysiek lijden hebben de mensen de mogelijkheid om zelf te kiezen het leven te laten beëindigen. Hulp van een arts bij het sterven is dan voorhanden, hoewel deze formeel nog steeds strafbaar is (art. WvS, 294). Maar wat als je op niet-medische existentiële gronden niet verder wil leven, omdat je klaar bent met je leven? En je je – zoals Frida – kunt voorstellen ‘dat er een moment komt dat het klaar is en je denkt: het is mooi geweest.’
Lees ook ons standpunt over Voltooid leven en het belang van goede begeleiding
Breng ons verhaal naar Den Haag
Het debat over belangrijke onderwerpen zoals abortuszorg voor iedereen, vernieuwing van de familiewetgeving, embryselectie voor bestrijding van erfelijke ziekten, het mag allmaal niet bevriezen. Wat moet er volgens u uit de ijskast blijven? Waar loopt u warm voor? Kom in actie.
Tags:#Euthanasie#Humanisme#Voltooid leven#wetgeving#Zingeving
Vrij om over je eigen dood te beslissen
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.