“Het is onnodig het lijden te verlengen”
Karlijn Bokkers 23 oktober 2019 leestijd 5 minuten
Als het zover is wil Jan de Boer (83) op een waardige manier zélf uit het leven stappen. Het liefst met zijn naasten in de buurt.
“Het leven is een proces van voortdurend afscheid nemen tot op het laatste moment. En afscheid nemen is niet altijd even prettig. Ik heb in mijn leven veel verdriet gekend. Mijn eerste vrouw vond ik dood naast mij na drie jaar huwelijk. Dat is een verschrikking. Mijn oudste dochter koos voor zelfdoding. Een half jaar daarna overleed mijn eerste kleinkind. Door dit verdriet is er altijd een waas van droefheid in mijn bestaan gebleven. Die droefheid bestaat en raak je natuurlijk ook niet kwijt, maar ik moet zeggen dat ik de persoonlijke ellende in mijn bestaan altijd goed heb kunnen weerstaan door mijn roeping.
Die roeping is de strijd tegen armoede en milieuvernietiging. Een strijd die ik ben aangegaan uit diep respect voor mijn verre voorouders, bevlogen socialisten. Ik heb die strijd voortgezet. In Nederland als directeur van de sociale dienst Leeuwarden, nu in Frankrijk met het schrijven van columns. Dat is mijn bestaansrecht om het maar zo te zeggen. Als ik dat niet meer kan, dan hoeft het voor mij niet meer.
Eigen verantwoordelijkheid
Een goede twintig jaar geleden ben ik naar Frankrijk getrokken. Ik heb territoriaal afstand genomen van het verleden, de knop omgedraaid. Ik ben getrouwd met de Andalusische Anita Carmen, danseres en choreografe. Samen hebben we een compagnie opgericht en geven we voorstellingen op festivals hier in Frankrijk: poëzie, dans, muziek. Met haar beleef ik de gelukkigste jaren van mijn leven. Maar op onze leeftijd komt ook het einde in zicht. Er zijn een aantal gevaarlijke kanten in mijn bestaan, waarvan ik niet weet hoe dat afloopt.
Zo ben ik altijd een verstokte roker geweest. Daarnaast word ik op verschrikkelijke manieren geteisterd door artrose en dat verpest mijn leven aardig. Aan constante pijn wen je wel, maar je wordt er erg moe van. Ook hebben veel familieleden Alzheimer gekregen en daar heb ik helemaal geen zin, dat wil ik niet. En als je dat niet wilt, dan moet je de consequenties onder ogen zien. Als je de ziekte voelt aankomen, dan moet je zeggen: ik stap eruit.
De dood is voor mij geen taboe. Het hoort bij het leven. Ik ben er ook beslist niet bang voor en ben een fervent voorstander van zelfeuthanasie. Ik heb daar geen ander bij nodig. Dat idee heb ik al een goede twintig jaar. Als je veel pijn en verdriet hebt gehad in je leven, ondanks het feit dat je gelukkig bent, dan vraag je je toch af wat het leven nog voor zin heeft. Lijden hoort misschien wel bij het leven, d’accord, maar het is onnodig om het lijden te verlengen. Dat vind ik onzin. Dus op een gegeven moment zeg je: als het zover is, dan wil ik op een waardige manier zélf uit het leven stappen. Dat is een persoonlijke beslissing, dus volgens mij ook echt een eigen verantwoordelijkheid. Dat laat je nooit aan een ander over. Je doet het zelf.
“ “Dat er niemand bij mag zijn, omdat ze dan mogelijk worden vervolgd voor hulp aan zelfdoding, dat is voor mij niet te pruimen.” ”
Legalisering hulp bij zelfdoding
Het middel waarmee ik op een waardige manier uit het leven kan stappen heb ik zelf in huis. Dat voelt heel prettig. Het geeft mij enorm veel rust omdat ik weet dat als het zover is, ik het heb. Misschien willen mijn vrouw en ik met z’n tweeën sterven. Daar hebben we het vaak over gehad. Maar dat kan ik uiteindelijk niet beslissen voor een ander, ieder zijn eigen verantwoordelijkheid.
Het liefst heb ik het middel. Ik neemt het in, slaap in met m’n vrouw en sterf met mijn naasten in de buurt. De ellende is natuurlijk dat als je dat doet, dat het dan stiekem moet. Er mag niemand bij zijn, want dan wordt hij vervolgd voor hulp bij zelfdoding. Dat is voor mij niet te pruimen. Ik vind dat eerlijk gezegd een van grootste schandalen in de Nederlandse wetgeving. Als je je eigen verantwoordelijkheid neemt voor het einde van je leven, moet je in Nederland alleen sterven. Zelfs je vrouw mag er niet straffeloos bij zijn. Onmenselijk. Als de hulp bij zelfdoding niet langer strafbaar is, neem je bij een heleboel mensen veel zorgen weg.
Hier in Frankrijk is euthanasie overigens helemaal verboden en onbespreekbaar, laat staan hulp bij zelfdoding. Als het zover is en we gaan niet samen, dan moet ik ervoor zorgen dat mijn vrouw er niet bij is. Of dat ze een alibi heeft. Ik moet een brief achterlaten waarin staat dat zij niet op de hoogte was van mijn zelfdoding, om haar gevangenisstraf te besparen. Verschrikkelijk.
Grens van het bestaan
Maar goed, nu is het nog niet zover. Mijn vrouw danst nog. Ik schrijf nog zo’n vier uur per dag en heb mij ontpopt als succesvol Frans dichter die vertaald en gepubliceerd is in veel landen. Elke dag loop ik een uur langs de oever van de rivier. Ik houd van een feestje met mijn artistieke vrienden. Van een goed glas wijn. Dat alles is mijn bestaan. Dus ik ben best gelukkig. Maar de dood hoort bij het leven, dat is niet anders. En het ergste wil ik voor zijn. Er is een uitspraak van een oude Franse schrijver, Bernard Le Bouvier de Fontenelle, die ik heel leuk vind: ‘Neem het leven niet te serieus, want je komt er toch nooit levend uit’.”
Het Humanistisch Verbond strijdt voor een menswaardig levenseindevoor iedereen, en we stimuleren het gesprek over de dood. Want bij een goed leven hoort een goede dood. We agenderen, brengen persoonlijke verhalen, achtergrond en helpen je hoe om te gaan met eindigheid. Vind hier ons dossier.
Je las het verhaal van Jan en waarom hij het belangrijk vindt vrij te zijn om op een menswaardige manier te kunnen sterven. Lees hier het verhaal van Ferry Besseling Kabath.
Steun bij een humane dood in eigen regie
Stichting De Einder biedt steun bij een humane dood in eigen regie. Aan mensen die een goede dood in eigen regie oftewel zelfeuthanasie overwegen – voor nu of voor een moment in een verderaf gelegen toekomst – wil De Einder een vangnet bieden door hen desgevraagd voor informatie en morele steun door te verwijzen naar door haar gefaciliteerde consulenten. De consulent biedt u een luisterend oor en beantwoordt vragen die u heeft als het gaat om levensbeëindiging.
De Einder maakt deel uit van de Nederlandse humanistische Alliantie
Denkt u aan zelfdoding?
Kijk op de website van 113.nl of bel anoniem en vertrouwelijk met een deskundige vrijwilliger op 0900-0113.
