“Een volmacht zal Henk geruststellen”
Sandra Benschop (56) is de vrouw van Henk Blanken, de auteur van Beginnen over het einde. Hij heeft de ziekte van Parkinson en wil euthanasie als hij dement wordt.
“‘Wil jij dan een pil in mijn pap doen?’ Dat was de eerste vraag die Henk me stelde toen hij had gehoord dat hij als Parkinsonpatiënt vijftig procent kans heeft om dement te worden. ‘Nou nee’, antwoordde ik. Sommige mensen zien het als een ultieme liefdesdaad, maar ik wil me graag aan de regels houden.
Een pil in de pap betekent dat je het recht in eigen hand neemt. Dat wil ik niet. Stel dat Henk straks dement is en ik doodmoe ben? Zo moe dat ik niet meer weet hoe het verder moet en dan die pil pak? Daar wil ik mezelf én Henk tegen beschermen. Het is niet voor niets dat je bij euthanasie aan allerlei zorgvuldigheidseisen moet voldoen. Daar sta ik helemaal achter.
Het heeft lang geduurd voordat Henk me begreep. ‘Mijn dood is toch niet alleen van mij?’, wierp hij tegen. ‘Ook jij en de kinderen mogen me laten sterven als het jullie te zwaar wordt.’ Die opvatting is mij wezensvreemd. Ik vind dat maar één iemand over je dood mag beschikken: jijzelf. Jouw wensen moeten leidend zijn bij je sterven.
We hebben veel gepraat over dementie en Henks wens om er dan uit te willen. Hij zegt dat hij dood wil als hij in zijn blote kont door de gangen loopt, de namen van de kinderen niet meer weet, alleen nog kleuterliedjes zingt. ‘Dan ben ik iemand anders geworden’, vindt hij. Zelf sta ik er anders in. Als ik een blije, rustige demente word, is er voor mij geen reden om dood te willen. Ook al loop ik in mijn blote kont, gedraag ik me anders en herken ik niemand meer.
Ik respecteer dat Henk er anders over denkt. Als het zover komt, zal ik alles doen wat in mijn macht ligt om te zorgen dat zijn wens wordt ingewilligd. Dat is ingewikkeld. Henk wil niet te vroeg overlijden: niet zolang hij nog wilsbekwaam is en geniet van het leven. Maar hoe lang kan je wachten? Artsen weigeren vaak om euthanasie te verlenen aan dementen die wilsonbekwaam zijn geworden. De wilsverklaring die Henk heeft opgesteld, verplicht artsen tot niets.
Dat maak ik nu mee bij mijn halfzus. Ze heeft altijd gezegd dat ze euthanasie wilde als ze dement werd. Ze zit in een verpleeghuis, is afwisselend bang of boos, denkt dat ze wordt achtervolgd en doodgemaakt. ‘Ik wil niet meer’, huilt ze vaak. Ik zou haar zo gunnen dat haar lijden stopte. Maar er is geen arts die iets doet met haar wilsverklaring.
Ik wil voorkomen dat dit Henk ook overkomt, mocht hij dement worden. Het liefste zou ik willen dat Henk mij een volmacht kon geven. Zodat ik zijn wilsverklaring kan bevestigen als hij daar zelf niet meer toe in staat is. En tegen de arts kan zeggen: ‘Weet je nog? Ik denk dat dit het moment is.’
Ik stel me voor dat de kinderen en ik alle criteria die we eerder met Henk hebben afgesproken, dan nog eens uitgebreid met de arts doornemen. Als we alles af kunnen vinken en de kinderen zijn het ermee eens, kan ik de knoop doorhakken dat het mag gebeuren. Zelfs als Henk zelf nee zou zeggen. Want dan kan ik zeggen: dit was de lijst, dit hebben we afgesproken. Moet het nog vijf keer gecheckt worden? Prima: ik omhels de regels die bij euthanasie horen.
Ik denk dat zo’n volmacht Henk gerust zou stellen. Stel dat hij de diagnose dementie krijgt, dan hoeft hij niet bang te zijn of euthanasie wel gaat lukken. Daardoor zou hij het onderwerp los kunnen laten. Mij zou dat ook rust geven. En ik zou niet alsmaar hoeven te denken: zou het nog wel lukken, zouden we niet te laat zijn? Zegt hij straks wel het goede op het juiste moment? Zo’n laatste periode is al ingewikkeld genoeg, het zou schelen als je die zorg er niet ook nog bij hebt.
Wat het verschil is tussen een volmacht en een pil in de vla? Wie een volmacht gebruikt, houdt zich aan de regels en zorgvuldigheidseisen rond euthanasie. En de arts blijft degene die de euthanasie uitvoert. Critici waarschuwen dat een volmacht gevaarlijk is, een vrijbrief om af te komen van lastige demente partners en ouders. Soortgelijke kritiek klonk ook in de Verenigde Staten, toen de euthanasiewet van kracht werd in Nederland.
Ik verbaas me er wel eens over dat dit punt zo gevoelig ligt. Toen mijn vader dement werd, vroeg de verpleeghuisarts: ‘Geven we hem een griepprik of niet?’ ‘Doe maar niet’, zei ik. Ik besliste voor mijn vader, zonder dat hij een niet-behandelverklaring had. Ook bij palliatieve sedatie zijn het vaak familieleden die beslissen over het wel of niet toedienen van zware pijnstillers. Dat vinden we heel gewoon. Voor mij is een volmacht bij euthanasie een betrekkelijk kleine stap verder. Ik hoop dat zo’n volmacht voor huisartsen een steun zal zijn.”
Het Humanistisch Verbond strijdt voor een menswaardig levenseindevoor iedereen, en we stimuleren het gesprek over de dood. Want bij een goed leven hoort een goede dood. We agenderen, brengen persoonlijke verhalen, achtergrond en helpen je hoe om te gaan met eindigheid. Vind hier ons dossier.
Sterven doe je niet alleen. Daarom vroegen we naasten van mensen met een euthanasiewens naar hun verhaal. Je las het verhaal van Sandra Benschop.
De man van Janny van Loo (78) had de ziekte van Alzheimer. Hij wilde sterven als hij geen waardig leven meer kon leiden. “Hij is te vroeg gestorven, omdat het anders te laat zou zijn”
Lees ook het verhaal van Heleen Weber. Haar dochter Dorien koos voor euthanasie vanwege ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden.
Tags:#Dementie#Euthanasie#Henk blanken
Vrij om over je eigen dood te beslissen, vind hier ons dossier
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.