• Home
• Jos Somsen: een mooi gesprek aan de hand van jouw levenslied

Jos Somsen: een mooi gesprek aan de hand van jouw levenslied

Een gezellig onderwerp is het niet, zegt Jos Somsen met gevoel voor understatement. De meeste mensen praten niet graag over sterven en dood. Op welke leeftijd dan ook. Maar iedereen weet het: het gebeurt een keer en je weet niet wanneer.

Somsen studeerde psychologie en is opgeleid aan het conservatorium tot zangeres. Daarnaast werkte ze ruim 10 jaar in de palliatieve zorg. En dat is precies de plek waar ze dit tegenkomt. En dus is het wel goed om erover te praten. Hoe je het voor je ziet, wat je wel en niet wilt rondom het sterven.

Dan is het enige probleem nog, hoe begin je erover? Hoe begin je erover in je flatje, als je wat op leeftijd raakt? Hoe begin je erover als je als zoon of dochter eveneens al wat op leeftijd bij je vader of moeder in dat flatje op bezoek bent?

Het Gesprek dat je anders liever uit de weg gaat. Omdat, weet Somsen, het ongemak oplevert aan beide kanten van de tafel en dat ‘geeft een extra laag eenzaamheid’. “ ‘Je zit er nog zo goed bij, dat is nog helemaal niet aan de orde’, horen bewoners van verpleeghuizen soms als ze er met kinderen over willen beginnen. Ook het beleid in verpleeghuizen is er op gericht mensen zo lang mogelijk betrokken te houden bij het leven.” Somsen hoort soms achteraf van de familie dat er wel behoefte aan was geweest om erover te praten.

Aanknopingspunt voor gesprek
over leven en dood

Dus blijft de vraag, hoe begin je daarover? Het antwoord daarop vond Jos Somsen dicht bij huis, door al haar werkzaamheden aan elkaar te verbinden. Muziek is de sleutel tot dit gesprek en zo ontwikkelde ze het idee voor Lied van mijn leven. Want wie over de dood praat, praat ook over het leven en je levenslied gaat over allebei.

Het idee is eenvoudig. Veel mensen hebben wel een nummer dat regelmatig door je hoofd speelt. Dat je voor je uit neuriet zonder dat je er echt bij stilstaat, of fluit als je onder de douche staat. En dat lied zegt iets over jou. En daar is het, het aanknopingspunt voor een gesprek.

Zelf werd ze verrast door een e-mailbericht dat ze van een nabij familielid kreeg. “De mail kwam binnen op zo maar een zaterdagochtend. Deze bevatte een korte mededeling. ‘Zie de bijlage met mijn wensen rond het levenseinde.’ Ik moest even bijkomen en berichtte hem terug, Laten we hier eens rustig over praten.” Ze realiseerde zich in één klap hoe gevoelig dit ligt, wanneer je intens van die ander houdt die je ooit moet loslaten. Juist een gesprek hierover gaf beiden een groot gevoel van nabijheid.

Open zijn over kwetsbaarheid
en sterfelijkheid

En daarom weet ze ook uit eigen ervaring hoe belangrijk het is erover te beginnen. Helder is ze over het waarom het zo nodig is om erover te praten: “Als je praat over je dood en je wensen daaromheen, is het gemakkelijker daar allerlei keuzes over te maken en beslissingen in te nemen. Bovendien is het goed voor de verbinding die je dan voelt met je naasten, open te zijn over kwetsbaarheid en sterfelijkheid. Het feit dat je er geen controle over hebt. En als je dat samen beseft, geeft dat zo’n rijkdom.”

Dan komen de verhalen vanzelf

Muziek verlaagt de drempel merkt ze. “Soms weten mensen nog niet echt de woorden te vinden en kun je eerst naar het nummer luisteren. Dan komen de verhalen vanzelf wel. Muziek brengt je immers gemakkelijk tot diepere lagen van jezelf.” Ze heeft al een hele lijst met nummers verzameld. Want ook dit gesprek hoef je niet alleen te doen. Geestelijk verzorgers zijn bij uitstek in staat deze gesprekken te begeleiden en ze op gang te brengen. Op de vraag of ze zelf haar eigen lied van haar leven heeft uitgekozen, zegt ze dat het wisselt. Nu is het het mooie Jiddische Zol Zayn. En nee haar eigen wensen heeft ze nog niet vastgelegd: “De mensen om me heen weten wel hoe ik erin sta. Zij beslissen voor me als ik dat zelf niet meer kan. Dat geeft mij rust en vertrouwen.”