Sport is wel / geen politiek
Sport en politiek moet je scheiden. Dat is standaardreactie van vele sporters en sportbestuurders op kritische vragen over bijvoorbeeld de homorechten in Rusland. Misschien moeten sporters gewoon eens zelf Olympische Spelen organiseren.
Protagoras vertelt in Plato’s fabel dat veel vaardigheden ongelijk zijn verdeeld, maar iedereen een politiek vermogen kreeg. Er is dus geen enkele reden voor een bepaalde groep om niet aan politiek te hoeven doen. Sterker nog, je ontkomt er niet aan. Na zijn schepping was de mens vooral onbeschaafd. Hij leefde solitair en had geen gevoel voor rechtvaardigheid. Om beter te overleven kwamen mensen in groepen bijeen en stichtten steden. Jammer genoeg waren ze het samenleven niet gewend en zo ontstond voortdurend strijd en ruzie.
Oppergod Zeus zag direct waar het mis was gegaan: de mens had nog geen politieke vermogens. Hij stuurt Hermes naar de aarde om politieke vaardigheden – schaamte en recht – bij te brengen. ‘Maar.. ,’ vraagt Hermes, ‘.. moet ik die vaardigheid aan een specifieke groep geven?’ ‘Nee!’ antwoord Zeus. ‘Deze vaardigheid moet in gelijke mate over iedereen worden verdeeld om samenleven mogelijk te maken.’ (vrij vertaald)
Politiek bedrijven is wat deze mythe betreft een algemeen menselijk vermogen. Niemand kan zich eraan onttrekken, ook sporters niet. Je zou zelfs denken dat sporters erg goed zijn in politieke en ethische overwegingen. Hun beroep lijkt qua vorm wat Peter Sloterdijk betreft namelijk sterk op klassieke religieuze systemen.
Sloterdijk
Filosoof Peter Sloterdijk legt in zijn ‘Je moet je leven veranderen’ een bijzondere relatie tussen sport, ethiek en religie. In sport, religie en ethiek gaat het steeds over één ding: jezelf verbeteren. Religie is in feite een oefen- en trainingssysteem dat de menselijke geest verheft via eindeloze herhaling. Precies wat sport doet op lichamelijk gebied, doet levensbeschouwing op geestelijk gebied. Beiden bieden scholing voor n groei en vervolmaking. Om je directe behoeften om te vormen tot een’ vastberaden wil’ moet je vooral één ding doen: oefenen, oefenen, oefenen. Jarenlang een vaardigheid herhalen is de beste manier. Wat Sloterdijk betreft is sport eigenlijk nog het enig overgebleven trainingssysteem. Vroeger hadden we stoïcijnen en monniken, nu hebben we voetballers.
Samen handelen is altijd politiek
Maar sporters trainen zich natuurlijk lichamelijk, niet politiek en moreel. Ik begrijp de sporters dan ook wel. Ze willen aandacht voor hun sport, maar worden tijdens de Olympische Spelen vooral op randverschijnselen aangesproken. Plotseling moeten ze in P&W hun mening over homoseksualiteit in Rusland, uitbuiting in China en het Israëlisch-Palestijns conflict geven. Daar zijn ze helemaal niet in getraind. Sporters zitten tegen wil en dank in een beroepsgroep die internationaal opereert, uitermate zichtbaar is en struikelt over het geld en de politieke prestige. Zonder het echt te willen worden ze regelmatig gezien met foute leiders tijdens dubieus gefinancierde evenementen. Daar hebben ze niet voor gekozen. En misschien heeft Zeus daarom iedereen wel met politieke vaardigheden uitgerust. Voor politiek kies je niet, het is er zodra mensen samen iets ondernemen.
Er is geen ontkomen aan, samen handelen is altijd politiek. Dat sporters hun evenementen-coördinatie in handen van moreel wankelmoedige en intern niet-transparante organisaties leggen, maakt het er niet beter op. Misschien moeten sporters en het publiek gewoon eens zelf zo’n Olympische Spelen organiseren. Ik bedoel, een veld, een tribune, een paar materialen, toiletten en een eetzaal; hoe moeilijk kan dat zijn?
Over sport staat weinig in de Humansitische Canon. Wel over de Oude Grieken en Protagoras.
Het boek van Sloterdijk kun je kopen bij onder meer bol.com
Tags: #beeldvorming #kritisch denken #Mensenrechten #politiek #vrijheid van meningsuiting
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.