Spinoza was een goed mens
De zwerver zag dat ik naar hem keek en wees naar het Spinoza-huis. “Hier woonde een goede man”, zei hij, “hij sprak de waarheid maar niemand geloofde hem”.
Een gesprek met een zwerver over de waarheid van Spinoza, dat overkomt me niet vaak. Ik deed mee aan een rondleiding langs galeries en kunstobjecten in Den Haag. Met drie vriendinnen slenterde ik achter onze begeleider aan. We wandelden de galerie van een bevriende fotograaf binnen en liepen rond. De bevriende fotograaf had wijn, bier en pinda’s en ik besloot met mijn glaasje wijn buiten een sigaret te roken. Ik ging tussen twee auto’s op de stoeprand zitten en keek naar een man die op het grasveldje voor me in zijn mobiel schreeuwde.
Rechts achter me liep een zwerver voorbij. Althans, hij zag er uit als een zwerver. Een te lange smerige blouse op een versleten spijkerbroek, een warrige bos haar en een te kort jasje met gaten. Bovendien sprak hij hardop in zichzelf.
“Dit was een goede man. Echt een goede man.”
Ik draaide me om. Hij stond half met zijn rug naar me toe en keek naar een huis. Het Spinozahuis, had ik op het bijgehorende bord gelezen. Enthousiast had ik de bevriende fotograaf meteen verteld dat zijn galerie naast het huis zat waar Spinoza zijn Ethica had geschreven, wat hij uiteraard al lang wist.
De zwerver zag dat ik naar hem keek en wees naar het huis.
“Hier woonde een goede man, hij had het heel moeilijk”.
Ik knikte. “Spinoza”, zei ik.
De zwerver knikte enthousiast terug.
“Hij vertelde de waarheid maar niemand geloofde hem”.
Hij murmelde vervolgens iets over machthebbers en dat de bewoners van Den Haag Spinoza vanwege zijn gevaarlijke denkbeelden, niet dichter dan een meter mochten naderen. Ik weet niet of dat klopt, maar stak mijn duim op; ook ik vond Spinoza een goed mens die het niet gemakkelijk had. De zwerver lachtte, verdween weer in zijn binnenwereld en liep door.
Ik stond op en ging nog even voor het huis van Spinoza staan. Wat een wonderlijke ontmoeting. En hier, letterlijk hier heeft Spinoza zijn Ethica geschreven. Een uitermate ingewikkeld en moeilijk geschreven boek waarin hij God en de natuur laat samenvallen. Spinoza was al verdacht, maar na het postuum uitgegeven Ethica werd hij ronduit van atheisme beschuldigd. Spinoza meende dat wij de natuur=God via de rede leren kennen en er liefde voor opbrengen, ofwel, via ons verstand heeft God=de natuur zichzelf lief. Dat is toch mooi.
Ik raakte het huis even aan. In de galerie vertelde ik een vriendin dat ik zojuist met een zwerver over de waarheid van Spinoza had gesproken, maar het verdween een beetje in het geroezemoes van de luidruchtiger geworden bezoekers. Ik vond het niet erg. Spinoza had het gesprekje voor zijn huis vast aangenaam gevonden en dat was genoeg.
- Zie verder op de site van Humanistische Canon.
- De tweede serie van Durf te Denken is een aflevering gewijd aan Spinoza. In najaar 2013 is de derde serie begonnen. Denker des Vaderlands René Gude geeft een TV-college over Descartes op 9 oktober.
Tags:#ethiek#kritisch denken#levenskunst#Religie en kerk
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.