Het was even schrikken toen Mark Rutte in zijn toespraak op het VVD-congres het ‘Dikke ik’ bekritiseerde. De term ken ik van mijn voormalig docent aan de Universiteit voor Humanistiek, Harry Kunneman. Maar hebben ze het wel over hetzelfde?
Nee, natuurlijk niet. Kunnemans ‘Dikke ikken’ zijn – grof gezegd – VVD’ers met dikke auto’s die zich geen bal van het milieu en de medemens aantrekken, terwijl Rutte’s Dikke ik uitkeringstrekkers zijn, die zich zeurend en zonder ambitie slachtoffer voelen.
Okay, dit is wel heel grof gezegd, maar toch, ik raakte in de war. Mensen op hun morele tekort aanspreken, mensen vertellen dat ze zondigen, dat was toch altijd iets christelijks of iets links? Niet voor niets begon Jan Peter Balkenende met een debat over waarden en normen, en niet voor niets kreeg iedereen daar kippenvel van.
Opkomen voor de zwakkeren en voor de omgeving, nadenken over de gevolgen van je gedrag en niet meer eisen dan waar je recht op hebt, dat vind je is toch meestal aan de linkerkant van het politieke spectrum? Voordat Rutte ermee kwam, had socialist Diederik Samsom al de term ‘het dikke ik’ al van Kunneman overgenomen. Ook wat hem betreft was het dus een ‘linkse’ term.
Maar nu is moraliteit ook een VVD thema geworden. De moraal van Rutte is die van de hardwerkende Nederlander, de militair, de verpleegkundige, degene die ambitieus is, een eigen onderneming start en eerlijk zijn geld verdient, ongeacht met welke achtergrond en welke baan. Degene die niet zeurt als het even slecht gaat, maar iets van zijn leven maakt. Klassiek liberaal dus.
Maar dit ‘iets van je leven maken’ en ‘eigen verantwoordelijkheid’ is nu juist een doorn in het oog van Kunneman. De vooronderstelling dat je het als individu zelf moet maken is mooi, maar niet voor iedereen haalbaar. Bovendien, deze manier van denken correspondeert met een neo-kapitalistisch systeem dat uiteindelijk vernietigende gevolgen voor onze omgeving heeft en talloze Dikke ikken voortbrengt.
U snapt mijn verwarring. Maar gelukkig valt het allemaal reuze mee. Want Rutte heeft ook een pesthekel aan rijke bankiers die nog rijker willen worden, en Kunneman kan ook niet tegen onterecht slachtoffergedrag. Mooi dus dat beide mannen met zo verschillende achtergronden, een morele intuïtie delen. En geef toe: we herkennen het, we zien ze zo voor ons, de Dikke ikken. We zien het bij anderen en we herkennen het in ons zelf.
Mocht u overigens vrouw zijn, dan is de kans groot dat u vooral veel dunne ikken tegenkomt of misschien wel bent. Sympathieke, zachtaardige en zachtmoedige, twijfelende en onzekere types die zich te klein maken, zich schuldig voelen, zich schamen en bang zijn de ander in de weg te zitten. De mensen die ‘sorry’ zeggen terwijl jij tegen hen op botst. Die je bij de kassa voor laten gaan, die gevoelig zijn voor lawaai. Mensen waar het nooit over gaat.
Ja, die mensen bestaan ook, en nou ben ik zo bang dat vooral die mensen zich aangesproken voelen door de kritiek op het ‘Dikke ik’. Dit zijn namelijk mensen die zich gemakkelijk aangesproken voelen, omdat hun huid te dun is.
Doe dat vooral niet! Ik zou zeggen, koester je dunne ik! Wat heb jij met het ‘Dikke ik’ te maken dat al voldoende aandacht krijgt; laat ze links (of rechts) liggen en ga verder met het schrijven van je boeken en gedichten! De beste manier om het het er onder te krijgen, is gewoon lekker doorgaan met je dunne-ik-dingen.
Laat je niet afleiden en maak je niet dik, want jij, onzekere creatieveling, gevoelige kunstenaar, zorgzame twijfelaar: jij bent de nieuwe norm!
Meer informatie?
- Human filmpje, Voorbij het Dikke ik en hoe nu verder
- De man die het Dikke ik introduceerde in de politiek
- Het boek van Kunneman op de site van SWP
Beeld: Beeldreactie Humanistisch Verbond, tek. John Min
Tags: #Autonomie #beeldvorming #politiek
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.