Column Boris van der Ham: Koeienoren en satanstaarten
Toen Boris van der Ham een foto van zichzelf met koeienoren op een website te koop zag staan, moest hij lachen. Dit was toch gewoon een grap? Of was hij naïef en werd hij gedemoniseerd, zoals de kennis uit het café zeker wist?
Een tijdje geleden kwam een fotograaf bij mij thuis langs om wat foto’s te maken voor bij een interview. Toen ik het eindresultaat zag was ik tevreden. Maar per toeval kwam ik een paar weken later, surfend op mijn telefoon, ook deze foto van mijzelf tegen. Met koeienoren dus. Hij was gemaakt door dezelfde fotograaf. Hij stond op een website waar foto’s te koop worden aangeboden. Ik moest er wel om lachen. In mijn huiskamer hangt namelijk een groot schilderij van een koe, en de fotograaf had mij blijkbaar, zonder dat ik het doorhad, precies tussen haar twee oren neergezet. Ik zat in een koffietentje en liet lachend de foto aan een kennis zien.
Die kennis moest niet lachen, maar keek mij ernstig aan. “Dat is niet goed, Boris”, zei hij. “Je zal zien dat als iemand binnenkort iets onaardigs over je wil schrijven, deze foto erbij wordt gekocht. Dat is de handelsgeest van zo’n fotograaf. Die weet dat dit soort lullige foto’s altijd verkopen.” Ik was wat verbaasd door zijn boude stelling en probeerde het te nuanceren: “Koeien zijn toch heel sympathieke beesten. Misschien heeft de fotograaf het wel vertederend bedoeld.”
Mijn kennis schudde zijn hoofd. “Je bent naïef, Boris.” Hij boog over het tafeltje. “Kijk, de truc die deze fotograaf bij je heeft uitgehaald staat in een lange traditie. Als je naar historische tekeningen en schilderijen kijkt, zie je regelmatig dat mensen worden afgebeeld met ezelsoren, varkenssnuiten, satanstaarten, duivelshoorntjes en zelfs dracula-tanden. Het is een klassieke truc bij negatieve beeldvorming!”, zei hij op samenzwerende toon. “Door mensen dit soort kenmerken te geven worden ze feitelijk ontmenselijkt! Het is letterlijk een vorm van demoniseren! Zo’n fotograaf maakt mensen tot vijand!”
waar het land kapot aan gaat
“Maar deze koeienoren zijn toch wel iets anders dan een satanstaart? En dan nog, dit is toch gewoon een visueel grapje”, probeerde ik. “Ja, ja – het begint altijd met een grap. Dat is altijd de smoes. Zo begint alle ellende altijd”, antwoordde hij. Hij boog nog verder over het tafeltje. “Kijk hoe het nu in de politiek gaat! Het demoniseren van je tegenstander werkt als een businessmodel. Daar zetten ze elkaar voortdurend koeienoren en satanstaarten op! Als je je tegenstander maar zo slecht mogelijk neerzet, liefst als een onmens, dan is dat een mooi bewijs van je eigen voortreffelijkheid. Je hoeft dan ook geen moeite te doen om met je tegenstander te praten, of je in hem te verdiepen. Alles is beeldvorming! Net zoals met die foto van jou.”
Ik had opeens een idee. “Weet je wat”, zei ik tegen de kennis, “ik koop die foto gewoon zelf!” “Hoe bedoel je?”, vroeg hij.“Ik koop de foto met de koeienoren!”, zei ik vrolijk. “Zit je me nou belachelijk te maken?”, riep hij verbouwereerd. “Nee, ik vind het wel een grappige foto”, antwoordde ik. De kennis sloeg zijn ogen moedeloos ten hemel: “Kijk, dit is dus precies wat ik bedoel.” Hij stond op en leek opeens woedend: “Dit is dus waar dit land aan kapot gaat. Zo’n fotograaf faciliteert de tegenstellingen in Nederland! Je moet die man juist aanklagen! Maar wat doe jij? Jij neemt het voor hem op!” De man liep weg, maar draaide zich nog een keer om. “Jij collaboreert met die parasiet!”, riep hij. Met zijn handen gebaarde hij twee koeienoren naar mij. Daarna trok hij de deur van het koffietentje hard achter zich dicht.
Toegegeven: de dialoog met de ‘kennis’ heb ik verzonnen. Maar ik denk dat als ik het verhaal van de stiekeme koeienorenfoto op Twitter had gedeeld, een vergelijkbare discussie zich had ontsponnen. Of demoniseer ik Twitter nu?
Boris van der Ham is de vaste columnist van HUMAN INC., het magazine van het Humanistisch Verbond
Tags: #vrijdenken
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.
"*" geeft vereiste velden aan