“Ieder mens heeft behoefte aan herkenning en erkenning”

“Genderpraatjes is een platform waarop jongeren terecht kunnen met al hun vragen en angsten rondom gender en genderidentiteit. Dat kan anoniem via de chat, telefonisch of per mail. We zijn het project vanuit TNN gestart tijdens de coronapandemie omdat we zagen hoe moeilijk jongeren het hadden. Alle plekken om samen te komen waren gesloten, terwijl een community om bij terecht te kunnen zo belangrijk voor hen is. Samen met de onmenselijke wachttijden, zoals vier jaar wachten voor een intakegesprek, zorgden voor een zware tijd voor veel jongeren.

Ieder mens heeft behoefte aan herkenning en erkenning. Met name genderdiverse jongeren worstelen daarmee: vaak kunnen ze het thuis niet krijgen omdat hun omgeving niet begrijpt of niet wil begrijpen wat ze doormaken, of ze voelen simpelweg niet de vrijheid om te vertellen waar ze mee zitten. Ook voor die kwetsbaarste groep bieden wij een veilige plek om te praten over de dingen waar ze mee zitten, een soort Kindertelefoon maar dan met enkel trans en non-binaire ervaringsdeskundigen aan de andere kant.”

Een simpel gesprekje kan al helpen

“Het is zo cliché, maar praten helpt. Zeker als het over identiteitsvraagstukken gaat en al helemaal als iemand erkenning kan bieden. Soms kan een klein gesprek al helpen, dan komt een jongere op de chat die vraagt of het ook oké is om non-binair te zijn. We zijn er voor jongeren van 12 tot 25 jaar, dat is een grote leeftijdsgroep en de vragen zijn dan ook heel verschillend, van vragen om een luisterend oor tot hele praktische vragen over de zorg. Er bestaat inmiddels zoveel informatie, zeker online, dat het lastig kan zijn om door de bomen het bos nog te zien. Wij zijn er om daarbij te helpen.

Ook genderdiverse jongeren die te maken hebben met huiselijk geweld of suïcidale gedachten komen bij ons. Daarvoor zijn we ook getraind. Tegelijkertijd is het goed om te beseffen dat transmensen een heel diverse groep vormen en dat ieder van hen anders is, zo ook elke transitie. Zo’n proces is lang niet voor iedereen heel moeilijk.

Natuurlijk gaat er veel spelen vanaf het moment dat een jongere denkt dat die misschien trans is. Bij de juiste ondersteuning vormt een coming-out echter juist een grote opluchting. Natuurlijk is het een pad en zijn er obstakels, maar het is in veel gevallen de omgeving die het lastig maakt. In de media zie je transgender-zijn ook vaak als spektakel terugkomen. Het gaat zelden over de persoon en heel vaak over de problemen, heel eendimensionaal. We vergeten dat alle transmensen in de eerste plaats ook gewoon dat zijn: een mens.”

Levensvragen horen erbij

“Ik denk niet dat genderdiverse jongeren méér worstelen met grote levensvragen. Die horen er nu eenmaal terwijl je opgroeit. Wie ben ik? Waar hoor ik bij? Meer openheid over genderdiversiteit draagt bij aan het kunnen praten daarover. Zelf ben ik opgegroeid in een kakomgeving waar zulke representatie niet bestond. Ik miste de taal om uit te drukken wat ik voelde. Het is lastig om de vinger te leggen op wat je doormaakt als je niet weet welke woorden je moet gebruiken, laat staan om het over te brengen naar anderen.”

“Waar ik zelf mee heb geworsteld en waarvan ik weet dat veel anderen hetzelfde hebben is twijfel en hoe je daarmee omgaat. Twijfel is een heel menselijk iets, maar binnen dit onderwerp is het zwaar gestigmatiseerd. In de maatschappij gaat het al zo snel over detransitioneerders en het systeem is zo ingericht dat er geen enkele twijfel mogelijk mag zijn. Maar twijfel is onlosmakelijk verbonden met het wordingsproces dat ieder mens meemaakt. Het is niet iets geks om te voelen en het is belangrijk daar ruimte aan te geven, juist dat creëert helderheid.

Uiteindelijk ligt het percentage dat er uiteindelijk voor kiest om toch niet in transitie te gaan heel laag, evenals overigens het aantal mensen dat later spijt heeft, dat is lager dan één procent. Waarbij het in de meeste gevallen ook weer gaat om een gebrek aan acceptatie van buitenaf en discriminatie die iemand in feite terug de kast in dwingt.”

Leren erkennen wie je echt bent

“Je diepste eigen gevoelens ontkennen is ongeacht welke situatie dan ook nooit de juiste keuze, denk ik. Maar je ligt onder een vergrootglas en dat maakt het lastiger om hiermee om te gaan, puur door die externe factoren. Er zijn te veel jongeren die ons vertellen dat hun ouders hen negeren sinds ze hebben aangegeven erover te willen praten, of hen verbieden het er nog langer over te hebben. Dat zijn ouders die ergens een column hebben gelezen over spijt of dat trans een tijdelijke trend is.

Het is een politiek gevecht geworden jammer genoeg, terwijl het zou moeten gaan over jongeren de vrijheid geven zich te ontwikkelen tot wie ze echt zijn. Je kunt je identiteit niet wegstoppen, ook niet als mensen je daartoe dwingen. Het is echt een waanbeeld dat mensen daar invloed op zouden kunnen hebben. Je stelt het alleen maar uit of je bemoeilijkt het proces en tegelijkertijd maak je kans dat je kind zich afsluit of zelfs depressief wordt. In plaats daarvan zou je naast hen moeten gaan staan: waar heb jij behoefte aan? Hoe kan ik je helpen?

Identiteit is iets heel persoonlijks, daar kunnen experts ook niet zoveel over zeggen. Het belangrijkst is om iemand te laten weten: ik zie jou. De erkenning die we als mens allemaal zoeken en nodig hebben. Voor de jongeren waarmee ik spreek geldt dat wanneer ze uit de kast komen een ongelooflijk enthousiasme ontstaat om met dingen aan de slag te gaan. Eindelijk kunnen ze zichzelf ontwikkelen op een manier die zij willen.”