
Humanistische uitvaartbegeleiding. Sinds 1946.
Sinds de oprichting van het Humanistisch Verbond in 1946 zijn er humanistische uitvaartbegeleiders. Een korte geschiedenis.
In januari 2024 is de Humanistische Uitvaartbegeleiding teruggekomen bij het Humanistisch Verbond. De twintig jaar daarvoor was het een zelfstandige stichting. Maar humanistische uitvaartbegeleiders bestaan al langer: sinds 1946, het jaar dat het Humanistisch Verbond is opgericht om de buitenkerkelijken en humanisten te verenigen.
Terug de tijd in, naar 1946
Het is 1946. Steeds meer mensen voelen zich niet meer thuis bij de kerk, en zo voelen ze ook weinig voor een kerkelijke uitvaart. Het aantal zogenaamde buitenkerkelijke begrafenissen stijgt. Maar als niet langer de dominee mag spreken, wie dan wel? Voor de afscheidsrede wordt een beroep gedaan op een vertegenwoordiger van een politieke partij, vakbond, of van een beweging zoals het socialisme, de vrijdenkers of vrijmetselaars, afhankelijk van de achtergrond van de overledene.
Professionalisering
Na oprichting van het Humanistisch Verbond worden er humanistische uitvaartbegeleiders aangesteld om aan de groeiende behoefte van buitenkerkelijke uitvaartsprekers te voldoen. Dat gebeurt nog vooral via de verschillende afdelingen van de vereniging die zich door het land begeven. Er is dan nog weinig regie en samenwerking. Ook is het nog zoeken naar een humanistische invulling van de uitvaartdienst. Wat maakt een humanistische uitvaartbegeleider nou humanistisch?
De eerste stap wordt gezet in Friesland, waar in 1961 de werkgroep ‘uitvaartsprekers’ wordt opgericht, waarna meerdere werkgroepen volgen. Ook wordt dan de handleiding voor uitvaartbegeleiding opgesteld. Nieuwe sprekers zijn vanaf dan benoemd door het hoofdbestuur van het Humanistisch Verbond. In de jaren tachtig wordt de dienst verder geprofessionaliseerd: met de eerste landelijke cursus voor uitvaartbegeleiders. In de training ligt de nadruk op de praktische kanten: de toespraak en het contact met nabestaanden.
In hetzelfde jaar komt de Landelijke Werkgroep Vrijwillige Humanistische Uitvaartbegeleiding tot stand. Het doel is: inspelen op de wensen en behoeftes van de sprekers en landelijk overleg mogelijk maken. Taken zijn het voorbereiden van richtlijnen en het stroomlijnen van de dagelijkse gang van zaken. Gezamenlijke afspraken en middelen komen tot stand. De landelijke werkgroep begint vrijwel meteen met de opzet en ondersteuning van regionale werkgroepen uitvaartbegeleiding. Het werk van de uitvaartbegeleiders en de landelijke cursus nemen in de jaren tachtig een grote vlucht: de vraag overtreft het aanbod. In deze tijd zijn er ook de eerste ideeën over de oprichting van een stichting. Er komt een blad met informatie en verdieping voor alle uitvaartbegeleiders in het land. Het is in deze periode dat de basis ontstaat van de Humanistische Uitvaartbegeleiding.
Concurrentie en zelfstandig verder
Door bezuinigingen heroriënteert het Humanistisch Verbond zich op de kerntaken: de geleverde diensten moeten budgetneutraal werken. Ook de uitvaartbegeleiding moet zichzelf kunnen bedruipen. Het werk blijft een kerntaak van het Verbond onder verantwoordelijkheid van het hoofdbestuur. Tegelijkertijd wordt de concurrentie groter. Meer vrijwilligers gaan voor zichzelf aan de slag, vaak tegen hoger tarief, en het wordt ook steeds moeilijker om vrijwilligers aan te trekken. De werkgroepen vragen aan het hoofdbestuur van het Humanistisch Verbond besluit te onderzoeken hoe de interne organisatie – en de positie ten opzichte van de concurrentie – van de humanistische uitvaartbegeleiding te verbeteren is. De nood is hoog. De uitkomst is: de uitvaartbegeleiding moet zelfstandig worden.
De Humanistische Uitvaarbegeleiding ziet het licht
De oprichting in 2004 is een feit. De stichting Humanistische Uitvaartbegeleiding wordt opgericht, een stichting zonder winstoogmerk. De doelstelling is: organisatie, besturing en uitvoering van uitvaartbegeleiding op humanistische grondslag. Het Humanistisch Verbond benoemt de bestuurders en de invloed van de vrijwilligers is gewaarborgd.
De dienst staat in het teken van een waardig afscheid. De sprekers zijn vrijwilligers en met een laag tarief van 125 gulden is de dienst voor zoveel mogelijk mensen beschikbaar. De Humanistische Uitvaartbegeleiding wil:
- bereiken dat nabestaanden toegang hebben tot een begeleiding die uitgaat van de uniekheid van elk mens en diens geleefde leven. Maatwerk, betrokkenheid en stimuleren van eigen initiatieven van nabestaanden zijn daarbij sleutelwoorden.
- een inspirerende thuisbasis bieden aan mensen die hun levensbeschouwing vorm willen geven door bij uitvaarten de nabestaanden te begeleiden en de overledene te herdenken.
- In 2024, precies 20 jaar later, is de uitvaartbegeleiding weer terug bij het Humanistisch Verbond. Terug op de thuisbasis werkt het Humanistisch Verbond aan de toekomstbestendigheid van deze bijzondere dienst. Want iedereen verdient een waardig, betekenisvol afscheid.
In 2024, precies 20 jaar later, is de uitvaartbegeleiding weer terug bij het Humanistisch Verbond. Terug op de thuisbasis werkt het Humanistisch Verbond aan de toekomstbestendigheid van deze bijzondere dienst. Want iedereen verdient een waardig, betekenisvol afscheid.
Humanistische Uitvaartbegeleiding. Sinds 1946.
De Humanistische Uitvaartbegeleiding helpt je in een moeilijke, kwetsbare periode van het leven. Met persoonlijke aandacht bieden we ondersteuning in het vormgeven van de uitvaartceremonie. Dit doen we al sinds 1946. En we doen meer. Lees hier
Meer over uitvaartbegeleiding en een betekenisvol, waardig afscheid:
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.