Humanistisch DNA – Martijn Zwiers
Wat vind je belangrijk, wat geeft je leven zin? Hoe ga je om met de mooie en lastige dingen in het leven? Dit zijn typisch vragen waar een humanist bij stilstaat. Het antwoord op deze vragen is voor iedereen anders. Dat wil niet zeggen dat je het allemaal alleen hoeft te verzinnen. Laat je inspireren door mensen die leven als humanist. Deze keer: Martijn Zwiers, humanistisch geestelijk verzorger bij het Korps Mariniers.
Wanneer besefte je dat je humanist bent?
‘Het zit niet echt in me om me ‘iets’ te noemen. Dat maakt automatisch dat anderen daarbuiten staan en van die exclusiviteit ben ik geen fan. Binnen het humanisme proberen we juist weg te blijven van dogma’s. Tijdens mijn studie humanisme heb ik me ook echt een beetje afgezet tegen het label ‘humanist’, al voelde ik me er volledig op mijn plek. Pas nadat ik afstudeerde en aan het werk ging werd me duidelijk hoe zeer ik soms andere waarden nastreef dan anderen, en waarom dat is. Dat leidde tot diepgaand en kritisch zelfonderzoek, zoals het humanisten wellicht betaamt. Inmiddels weet ik dat ik echt een humanist ben, door en door.’
Wat betekent humanisme voor jou?
‘Ik herken er mijn eigen idealen in. Autonomie, verantwoordelijkheid, zelfbeschikking, dat soort dingen.’
Wat is een belangrijke humanistische waarde in jouw leven?
‘Met name verantwoordelijkheid vind ik op dit moment belangrijk: actief keuzes maken en bewust durven leven. Misschien goed om erbij te noemen dat dit best een bevoorrecht oogpunt is want niet iedereen heeft altijd die keuze. Zelf omring ik me met midden-dertigers die hoog opgeleid zijn en veel kansen en mogelijkheden hebben. Van dat soort mensen die in een slachtofferrol gaan zitten kan ik heel kriegelig worden. Je hebt je keuzes gemaakt, dus neem ook je verantwoordelijkheid voor de gevolgen.’
Welk taboe in de samenleving zou je graag doorbreken?
‘Dan denk ik aan een fragment van Jaap van Praag, onze humanistische voorvader. Hij haalde ooit Sartre aan die zei dat het leven niet gemaakt is voor mensen. Dat klinkt zwaar, maar voor mij betekent het dat je soms mag struggelen. Dat is oké. Het zou treurig zijn als alles wat je doet in je leven zou moeten slagen. Het taboe zit ‘m voor mij in dat eeuwige vooruitgangsdenken; het hoeft niet altijd beter. Dat zou geen drijfveer moeten zijn.’
Wie of wat kan wel wat humanisme gebruiken?
‘Zonder moraliserend te willen zijn denk ik aan mensen die een bevoorrechte positie hebben maar dat opvatten als een soort van verworven recht. Mensen die het geluk hebben gehad dat hun wiegje in een goed huis in Nederland heeft gestaan en daardoor een vrij gemakkelijk leven hebben, maar van mening zijn dat anderen iets verkeerd hebben gedaan als ze dat niet hebben – bijvoorbeeld de zogenaamde ‘gelukszoekers’ die naar Nederland komen. Zijn we bovendien niet allemaal gelukszoekers?’
Heb je een mooie lees-, luister- of kijktip?
‘Sowieso Sterrenlopen, het nieuwe album van Wende Snijders. Daarnaast Ik ben Pelgrim van Terry Hayes, dat is echt een goed boek. Je krijgt de tegenstrijdende perspectieven aangeboden van de twee hoofdpersonen, een CIA-agent en een terrorist, en op een gegeven moment ga je zo meeleven met beide dat je niet meer weet voor wie je nu bent. Mag ik nog een derde tip geven? De acht bergen van Paolo Cognetti is ook een prachtig boek, vol prachtige citaten over de natuur als metafoor voor het leven.’
Wat is een wijze levensles die je hebt geleerd?
‘Dat we het leven één keer leven en dat alles wat ik doe eenmalig is. Dat maakt dat alles waardevol is, want het zal nooit meer zo plaatsvinden. Ieder moment, of het nu leuk is of minder leuk, doet ertoe. Daarin schuilt ook een mate van ambitie voor mij: verspil het niet. Je mag prima aanklooien en je hoeft niet continu alles eruit te halen, maar doe ook dat bewust.’
Als er een Humanist van het Jaar-award zou zijn, aan wie zou jij die uitreiken?
‘Iemand die zoiets verdient is wat mij betreft per definitie onbaatzuchtig bezig. Problematisch vind ik echter dat mensen die een award krijgen zich op een bepaalde manier hebben weten te profileren. Daar is niets mis mee, maar je doet in mijn ogen mensen tekort die zich niet in de kijker hebben gespeeld. De meeste dingen die je onbaatzuchtig doet worden nu eenmaal niet gezien. Ik zou deze award dus willen geven aan een humanist die onbaatzuchtige dingen heeft gedaan waarvan ik het bestaan niet weet, juist om die reden.’
Wat wil jij de wereld nalaten?
‘Zo min mogelijk. Ik wil mijn voetafdruk zo klein mogelijk houden, ik laat al zoveel na voor de mensen die na mij op aarde verder moeten. Ik probeer zo bewust mogelijk te leven. Voor mezelf en voor de generaties na mij.’
Wat brengt jou bij het Humanistisch Verbond en wat brengt het Humanistisch Verbond jou?
‘Het Humanistisch Verbond voorziet in contact met andere mensen die kritisch leven en inspirerend zijn. In feite zijn we allemaal een beetje vreemde vogels die de dingen doen op hun eigen manier. Om die als club bij elkaar te zetten om de wereld te bevragen en zich niet teveel van alles aan te trekken, en ook niet elkaar de maat gaan nemen of te denken dat je beter bent, dat leidt tot iets moois. Ondanks dat we allemaal best einzelgängers zijn, beschouw ik humanisten ook als heel menslievend en vinden we elkaar in wat ons bindt.’
