Humanistisch DNA – Lucinda Miedema
Wat vind je belangrijk, wat geeft je leven zin? Hoe ga je om met de mooie en lastige dingen in het leven? Laat je inspireren door mensen die leven als humanist. Deze keer: Lucinda Miedema, werkzaam voor het ministerie voor Justitie en Veiligheid, geregeld dagvoorzitter bij de Universiteit voor Humanistiek en oprichter van HumanProfessionals; een netwerk van humanistiek geïnspireerde mensen op de werkvloer.
Waar ben je op dit moment mee bezig?
‘Waar ik heel trots op ben is het opzetten van de overkoepelende academie gebouwd voor het ministerie voor Justitie en Veiligheid, waar ik hoofd van ben. Het is een leer- en ontwikkelinstituut waarbij we de 35 duizend mensen die voor het ministerie werken, de politie daargelaten, ondersteunen hun werk goed te doen en ten dienste te kunnen blijven staan van de samenleving. We leven in een tijd van geopolitieke onrust en van toenemende polarisatie. We kunnen zo veel meer doen om menswaardiger te werken en meer perspectieven te betrekken. Daar wil ik aan bijdragen. Eigenlijk wil ik dat van jongs af aan al, de wereld net een beetje mooier maken.’
Wanneer besefte je dat je humanist bent?
‘Humanisme past precies bij hoe ik in het leven sta. Voor mij draait het om verantwoordelijkheid nemen voor je omgeving, en dat zie ik als iets inclusiefs. Tijdens mijn studie humanistiek voelde ik meteen: dit klopt. Het overstijgende denken, de mens in context plaatsen, interdisciplinair en interreligieus kijken – dat past bij mij. Grappig genoeg noem ik mezelf niet snel een humanist, juist omdat dat weer als een hokje voelt en daar heb ik niks mee. Maar de waarden, die lééf ik gewoon.’
Wat betekent humanisme voor jou?
‘Voor mij is humanisme geen vaste identiteit of iets waar ik mezelf een label mee geef. Het is eerder een herkenning in anderen. Als ik mensen ontmoet die leven vanuit waarden als menswaardigheid, verantwoordelijkheid en zorg voor elkaar en de wereld om ons heen, dan voel ik: we spreken dezelfde taal. En dat voelt als thuiskomen. Wat ik waardeer aan het georganiseerde humanisme, is dat het ruimte biedt aan die waarden. Dat er onderzoek wordt gedaan naar zingeving, menselijkheid, humanisering – zaken die anders misschien niet aan bod zouden komen. Het is niet zo dat humanisme mij leert zo te kijken. Ik kijk al zo. Maar het biedt wel structuur en samenhang aan wat ik belangrijk vind. Het bundelt krachten, daarin schuilt voor mij de waarde.’
' Ik hoop niet dat ik vanuit mijn werk hiermee in de problemen kom, maar de overheid kan echt wel wat meer humanisme gebruiken. '
Wat is een belangrijke humanistische waarde in jouw leven?
‘Ik noemde het al: menswaardigheid. Dat is voor mij de kern. Inspirerend vind ik de capability approach van Martha Nussbaum, een aanvullende kijk op mensenrechten. Zij kijkt ook naar de kwaliteit van leven. Kinderen die vrij zijn moeten bijvoorbeeld ook echt kind kúnnen zijn: moeten kunnen spelen, zonder zorgen. Menswaardigheid betekent voor mij niet enkel overleven, maar kunnen floreren. Wat mij hierin drijft, is dat dit geen utopie is. Het kan echt, we kunnen wereldwijd zoveel beter. Er is nooit een excuus om niet menswaardig met elkaar om te gaan. Dat geldt niet alleen voor mensen, maar ook voor hoe we omgaan met dieren en de natuur.’
Welk taboe in de samenleving zou je graag doorbreken?
‘Wat ik echt niet begrijp, is dat sommige mensen als meer waard worden gezien dan anderen. Of het nu gaat om systemische ongelijkheid, bevoordelen van bepaalde groepen, of het aanwijzen van zondebokken – dat raakt aan iets fundamenteels. Alsof de één meer recht heeft op bestaanszekerheid of rechtvaardigheid dan de ander. Ook dat gaat weer over menswaardigheid.’
Heb je een mooie lees-, luister- of kijktip?
‘Een boek dat me echt geraakt heeft, is Untamed van Glennon Doyle. Wat ik er zo mooi aan vind, is dat ze heel eerlijk schrijft over vrijheid. Over stoppen, stilstaan, en je realiseren: dit is jouw leven. Niet dat van je ouders, je cultuur of hoe het hoort – maar echt van jou. En wat betekent dat dan? Dat jij keuzes mag maken die bij jóu passen, die jou doen floreren, ik vind dat ze dat op een prachtige, bevrijdende manier overbrengt.’
Wie of wat kan wel wat humanisme gebruiken?
‘Ik hoop niet dat ik hiermee in de problemen kom, maar de overheid kan echt wel wat meer humanisme gebruiken. Er is zoveel focus op systemen, structuren en crisismanagement, dat we soms vergeten waarvoor we het eigenlijk doen: de mens. Ook zie ik veel bezielde mensen binnen de overheid – die vanuit idealisme zijn binnengekomen – vastlopen in al die systemen en structuren. We bouwen systeem op systeem, zonder ruimte voor context, zonder die bredere, menselijke blik. Terwijl juist nu de moed nodig is om stil te staan, om opnieuw te vragen: is dit niet alleen rechtmatig, maar ook rechtvaardig? Menswaardigheid moet geen bijzaak zijn, maar een kernwaarde.’
Wat is een wijze levensles die je hebt geleerd?
‘Er is een quote van Rumi waar ik altijd op terugval: ‘That what you seek is seeking you.’ Afhankelijk van de situatie haal ik daar kracht, betekenis of troost uit.’
Als er een Humanist van het Jaar-award zou zijn, aan wie zou jij die uitreiken?
‘Mira Krozer. Ik weet niet of ze zichzelf als humanist zou bestempelen, maar voor mij belichaamt ze het volledig. Zij geeft onder meer trainingen in morele oordeelsvorming. Dat vind ik zo knap, als jonge vrouw, telkens weer in de hitte van de strijd – vaak pas als het al is misgegaan. Sinds ik bij het ministerie werk, is zij mijn vertrouwenspersoon. Iemand die ik altijd kan bellen, heel bijzonder.’
Wat wil jij de wereld nalaten?
‘Als ik morgen zou overlijden zou ik daar helemaal oké mee zijn. Ik weet dat ik heb geprobeerd de wereld een beetje mooier te maken. Soms zit dat in iets kleins: een gesprek bij de bushalte, een glimlach, even opstaan voor iemand in de bus. Je weet nooit wat dat voor een ander betekent. En als je daarmee iemands dag of leven net iets lichter maakt… waarom zou je het níét doen? We denken vaak dat nalatenschap iets groots moet zijn. Maar ik geloof steeds meer dat het juist simpel is. Jezelf zijn. Oprecht zijn. En dat herhalen, elke dag opnieuw.’
Wat brengt jou bij het Humanistisch Verbond en wat brengt het Humanistisch Verbond jou?
‘Ik zou het humanisme willen uitdagen. Ooit is het ontstaan als alternatief voor de verzuiling – om ruimte te maken voor verbinding, voor inclusie. Juist daarom is het nu belangrijker dan ooit om te blijven reflecteren. We moeten waken dat humanisme zélf geen nieuwe zuil wordt. Dat we open blijven, nieuwsgierig, en niet vastlopen in onze eigen manier van kijken; zoals het ooit bedoeld was.’
' Als ik morgen zou overlijden, zou ik daar helemaal oké mee zijn. Ik weet dat ik heb geprobeerd de wereld een beetje mooier te maken. '
