Humanistisch DNA – Huib Pruymboom

Wat vind je belangrijk, wat geeft je leven zin? Hoe ga je om met de mooie en lastige dingen in het leven? Laat je inspireren door mensen die leven als humanist. Deze keer: Huib Pruymboom, bezig met zijn masterscriptie aan de Universiteit voor Humanistiek.

Waar ben je op dit moment mee bezig?

‘Aan de Universiteit voor Humanistiek ben ik op dit moment een nieuw keuzevak aan het opzetten: Groter dan ik – Het goede duurzame leven voorbij polarisatie. Studenten maken daarin kennis met levensbeschouwelijke tradities, zoals de Groene Moslims, zenboeddhisme en eco-christelijke leefgemeenschappen, om te ontdekken hoe je vanuit een levensvisie maatschappelijke impact kan maken. Het vak is vernoemd naar het lied van Froukje – de wereld staat in de fik, en ik zou willen blussen, maar het vuur is groter dan ik – omdat dat zo treffend de tijdsgeest vangt. Daarnaast speel ik in twee Utrechtse indiebandjes.’

Wanneer besefte je dat je humanist bent?

‘Voordat ik ging studeren aan de Universiteit voor Humanistiek heb ik tijdens een reis door India een paar weken doorgebracht in het Tibetaanse vluchtelingendorp van de Dalai Lama. Daar kreeg ik veel mee van boeddhistische ethiek: waar het niet alleen om de mens draait, maar om compassie te hebben voor alle levende wezens waar we de aarde mee delen. Ik vond humanisme en humanistiek – met haar motto: de mooiste studie is de mens – in eerste instantie dan ook erg op de mens gericht. Later in mijn studie kwam ik in aanraking met relationele vormen van het humanisme waar ik mij beter mee kon identificeren. Zoals het verweven humanisme van William Conolly, waarin niet de mens, maar de relatie tussen mens en natuur centraal staat.’

Wat betekent humanisme voor jou?

‘Ik leerde humanisme tijdens mijn studie eerst kennen als een vorm van levenskunst – met als belangrijkste doel om te leven naar je persoonlijke waarden. Later, tijdens mijn stage bij de Bildung Academie, merkte ik hoe humanisme ook een leidraad kan bieden voor onderwijsvernieuwing, gericht op de volledige ontwikkeling van de mens in een co-creatieve ruimte. Vandaag de dag zie ik humanisme voornamelijk als een maatschappijkritiek op het doorgeslagen individualisme en beheersingsdrang van de moderne samenleving. Om niet met snelle antwoorden te komen op existentiële trage vragen, maar om samen te zoeken, en het mysterie van het leven als een waanzinnig avontuur te ervaren.’

Wat is een belangrijke humanistische waarde in jouw leven?

‘Voor mij zijn dialoog en daadkracht de belangrijkste. Dialoog begrijp ik als het actief samenbrengen van verschillende mensen, perspectieven en tradities om met elkaar tot wederzijdse verandering te komen. Om van daadwerkelijke verandering te spreken, kan het niet bij praten blijven. Er moet ook iets gebeuren – en hier komt daadkracht bij kijken. Daarom zoek ik steeds naar projecten om mijn idealen ergens in de wereld te laten landen.’

Welk taboe in de samenleving zou je graag doorbreken?

‘De vanzelfsprekendheid waarmee we consumeren. Dingen als pakketjes bestellen of even op en neer vliegen voor een weekendje weg – daar wordt nauwelijks nog bij stilgestaan. Het gesprek daarover voeren is lastig. Het voelt al snel moralistisch, alsof je met een vingertje wijst, terwijl ik evengoed denk: moeten we die dingen wel willen met z’n allen? We zijn het gaan zien als een verworven vrijheid, terwijl het vaak ten koste gaat van het welzijn van de planeet, van toekomstige generaties. Omdat we hier zo ondoordacht mee doordenderen, voelt het voor mij als een taboe, terwijl het misschien wel het gesprek is dat we nu het hardst nodig hebben.’

Heb je een mooie lees-, luister- of kijktip?

‘Het boek Op een andere planeet kunnen ze me redden van Lieke Marsman heeft me erg geraakt. Zij schrijft vanuit haar perspectief van iemand die terminaal ziek is, en dat opent voor mij – als jong en gezond persoon – een totaal ander luik naar het leven. Ze stelt grote vragen op een heel pakkende manier, en durft taboes te doorbreken. Over de medische wereld, over leven en dood, maar ook over geloof, ufo’s… het is verrassend en kwetsbaar tegelijk. Wat ik het meest bewonder: zo dicht bij de dood, en toch telkens weer ja tegen het leven zeggen.’

Wie of wat kan wel wat humanisme gebruiken?

‘Met een wereld die in de fik staat kan eigenlijk iedereen wel wat humanisme gebruiken. Maar dan wel een vorm die helpt om onzekerheid uit te houden, niet weg te vluchten in utopische dromen of weg te kijken voor onrecht. Maar proberen te luisteren naar de vraag die het leven aan ons stelt en hier antwoord op te geven – juist als het ingewikkeld is.’

Wat is een wijze levensles die je hebt geleerd?

‘Zelf heb ik de neiging om tijdens stressvolle periodes in uitersten te schieten. Of ik laat alles maar los – denk: laat maar zitten – óf ik ga juist keihard pushen om iets voor elkaar te krijgen. Maar daartussen zit een hele wereld van innerlijke stemmen die ik soms niet hoor. Ik probeer mezelf eraan te herinneren dat ook die kleine, stille stemmen aandacht verdienen. Juist in het midden zit zoveel rijkdom – in het niet-weten, het twijfelen, het voelen zonder meteen hier een label op te plakken. Voor mij gaat het daar steeds meer over: gevoelig blijven voor de meerstemmigheid door niet te snel conclusies te trekken.’

Als er een Humanist van het Jaar-award zou zijn, aan wie zou jij die uitreiken?

‘Ik zou die award geven aan Carmen Schumann. Zij is docent praktische humanistiek en weet de waarde, diversiteit en spiritualiteit van het humanisme als geen ander onder woorden te brengen – zoals in haar aankomende boek Chaplaincy for a plural world. Als zij college geeft, voel je haar bezieling.’

Wat wil jij de wereld nalaten?

‘Ik wil vooral fijne gemeenschappen creëren, als kleine oasen waar oprecht menselijke contact en co-creatie kunnen plaatsvinden. Bijvoorbeeld in het onderwijs door gesprekken tussen levensbeschouwingen mogelijk te maken en het organiseren van muzikale evenementen. Ik denk vaak: als ik iets zou willen nalaten, dan zijn het een paar spreekwoordelijke vrolijke zonnebloemen. Iets lichts, iets hoopvols – juist in een wereld die soms zo zwaar voelt. Niet vanuit groots idealisme, maar in het klein, in het hier en nu. Niet in mijn eentje de lasten van de wereld op mijn schouders nemen, zoals Atlas. Maar gewoon kijken: wat kan ik, samen met anderen, vandaag bijdragen? Dat voelt voor mij betekenisvol.’

Wat brengt jou bij het Humanistisch Verbond en wat brengt het Humanistisch Verbond jou?

‘Voor mij is het Humanistisch Verbond als een soort krabpaal: iets waar ik mij een beetje tegen kan afzetten, zoals de mensgerichtheid van het moderne humanisme. Tegelijk zie ik het als een speelruimte waar hoopvolle initiatieven uit ontstaan, zoals de klimaatvrijplaatsen van Lotte Huijing en het ontwerpen van klimaatacties bij de werkgroep ecohumanisme. Ook organiseer ik samen met Asefeh Abbas Zadeh, programmamaakster over Polarisatie en Verbinding, een middag over innerlijke meerstemmigheid in Groter dan ik. Eigenlijk komt het Verbond op allerlei manieren op mijn pad, en daar ontstaan steeds weer waardevolle ontmoetingen uit.’

Hedwig Wiebes

Freelance journalist