Voor scholieren

Omdat vrijheid heel belangrijk is voor humanisten, hebben ze absoluut niet dezelfde mening over veel dingen. Maar er zijn wel een aantal gemeenschappelijk uitgangspunten waar de meesten het grotendeels mee eens zijn. De standpunten van het Humanistisch Verbond proberen zoveel mogelijk humanisten te vertegenwoordigen. Maar uiteraard zijn er altijd humanisten die ergens een andere mening over hebben.
Mis je nog een bepaald standpunt? Stuur dan een mailtje aan [email protected]

Abortus

Er wordt wel eens beweerd dat humanisten pro-abortus zijn. Dat klopt niet. Abortus is namelijk geen pretje en meestal een moeilijke beslissing. Humanisten zijn wel voor de vrije keuze. Dus als er goede redenen zijn dat iemand voor abortus wil kiezen, dan moet iemand die keuze kunnen maken. Wat die goede redenen zijn, is aan de persoon zelf om te besluiten en niet aan de overheid of anderen. Gelukkig is dat in Nederland ook zo in de wet geregeld. Mede dankzij die goede wet is abortus in Nederland veilig en zijn er vergeleken met andere landen weinig abortussen. Helaas zijn er steeds meer mensen die zich actief, en soms agressief, tegen abortus keren en daarbij vrouwen proberen te beïnvloeden om een andere keuze te maken. Dit omdat zij vinden dat abortus hetzelfde is als moord. Het Humanistisch Verbond komt daartegen in actie.

Euthanasie

Humanisten zijn, net als bij abortus, voor de vrije keuze voor euthanasie. Als mensen het leven echt niet meer zien zitten, of omdat ze heel ziek zijn en pijn lijden, of omdat ze mentaal ervan overtuigd zijn dat hun leven klaar is, dan moeten ze op een veilige manier uit het leven kunnen stappen. We vinden wel dat je dit niet zomaar moet doen, maar dat het wel een oprechte wens is, en dat andere alternatieven geen optie meer zijn. Ook pleiten we voor goede zorg voor mensen bij euthanasie, bijvoorbeeld door gesprekken met een geestelijk verzorger. Ook vindt het Humanistisch Verbond dat mensen met anderen in gesprek moeten kunnen over hun doodswens, bijvoorbeeld met de huisarts.

De dood

De meeste humanisten geloven dat er na de dood niets is, ook al zullen we dat nooit 100% zeker weten. Daarom is het extra belangrijk dat je hier en nu iets goeds en moois maakt van je leven en je niet teveel zorgen te maken over de dood. Levenskunst noemen we dat. De filosoof Seneca zei bijvoorbeeld: ‘Als ik er ben dan is de dood er niet, en als de dood er is dan ben ik er niet.’ Humanisten vinden het wel belangrijk dat mensen goed nadenken over de dood. Ouder worden en doodgaan horen namelijk bij het leven, en dan kan je er maar beter goed mee omgaan. Bij een goed leven hoort ook een goede dood. Bijvoorbeeld door na te denken over hoe je herinnerd wilt worden, of wat je wilt nalaten aan anderen. Sommige humanisten zeggen zelfs dat het leven zin heeft, omdat we weten dat we doodgaan.

Godsdienst en religie

Bijna alle humanisten geloven niet in een persoonlijke God die het leven van mensen beïnvloedt. Daarom wordt humanisme ook wel een niet-godsdienstige levensbeschouwing genoemd. Van oudsher heeft het humanisme zich tegen de invloed van godsdienst in het openbare leven gekeerd, bijvoorbeeld door te strijden voor de scheiding van kerk en staat (secularisme) of door te pleiten dat er geen straf mag staan op godslastering (blasfemie). In veel landen is dit aan de orde van de dag, waar mensen de doodstraf kunnen krijgen als ze niet in God geloven.
Het humanisme staat voor vrijheid van denken, dus dat betekent ook dat je de vrijheid hebt om wél gelovig te zijn. Zolang het maar je eigen keuze is en je nooit gedwongen wordt gelovig te zijn. Zo zijn er ook religieus of spiritueel humanisten, die uit eigen ervaring geloven dat er meer is dan wat we met onze zintuigen kunnen waarnemen.

Seks en liefde

Humanisten hebben altijd gestreden voor gelijke behandeling van seksuele diversiteit. Iedereen moet vrij zijn om zichzelf te zijn. Helaas worden LHBT+ mensen nog vaak achtergesteld, zeker in het buitenland, maar ook in Nederland.
Ook moet iedereen vrij zijn om samen te leven of te trouwen met wie men wil. Niemand mag gedwongen worden tot huwelijk of een relatie met een ander, bijvoorbeeld omdat de familie dat graag wil.

Politiek

Al vanaf de oudheid hebben humanistische filosofen gepleit voor democratie, waarbij de bevolking inspraak heeft op de overheid. Het is ook belangrijk dat burgers kritisch mogen zijn op hun overheid, dat journalisten vrij hun werk mogen doen, en dat burgers gestimuleerd worden om zelf een steentje bij te dragen aan een betere samenleving.
Het humanisme staat niet gelijk aan een bepaalde politieke stroming of partij. Er zijn linkse en rechtse humanisten, conservatieve en progressieve, en alles ertussen in.

Onderwijs

Humanisten hechten veel belang aan goed onderwijs. Het is misschien wel de beste manier om onrecht en ongelijkheid te bestrijden. Kinderen moeten daarvoor leren om zelf kritisch na te denken en niet zomaar te geloven wat een docent of boek zegt. Ook vinden we burgerschapsonderwijs belangrijk, dat kinderen leren begrip te hebben voor anderen en voor hun omgeving te zorgen. Vakken als maatschappijleer, levensbeschouwing en filosofie zijn daarvoor zeer geschikt. Het is wel van belang dat kinderen met verschillende godsdiensten bij elkaar op school zitten en van elkaar leren, in plaats van iedereen van hetzelfde geloof in dezelfde klas. Het Humanistisch Verbond is daarom vooral voorstander van openbaar onderwijs. Op basisscholen krijgen sommige kinderen humanistisch vormingsonderwijs (HVO), waar ze ook leren om zelf kritisch na te denken en goed samen te leven met anderen.

Goed en kwaad

Volgens humanisten staat het niet vast of iets goed of fout is, het wordt niet bepaald door een God of een heilig boek. Het is aan mensen zelf om dat te bepalen met elkaar en daar afspraken over te maken. Maar dat betekent niet dat alles kan en mag. In de loop van de geschiedenis hebben we als mensen afspraken gemaakt, zoals in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Daar staat bijvoorbeeld in dat ieder mens vrij is om zijn of haar mening te geven. Het is dus moreel verkeerd om iemands mening te verbieden.
In de praktijk blijkt dat heel veel dingen niet zwart/wit zijn, maar juist heel ingewikkeld. Morele dilemma’s noemen we dat. Mag je bijvoorbeeld wel of niet liegen als je daarmee iemands leven kan redden? Humanisten vinden het belangrijk dat je over dit soort lastige situaties nadenkt, en daar samen een goede keuze in maakt.

De natuur

Mensen zijn niet de baas van de natuur, maar onderdeel ervan. We zijn ontstaan door miljoenen jaren van evolutie. Het verschil tussen mensen en dieren is, dat alleen mensen kunnen nadenken over zichzelf. Dat maakt ons ook verantwoordelijk voor ons handelen, voor nu en voor de toekomstige generaties. Niemand leeft alleen voor zichzelf. Voor veel humanisten is de natuur een grote bron van inspiratie en geluk.