Homoseksuele ouderen in zorgcentra worden terug ‘in de kast’ gedrongen. Tijdens de Grey Pride-Estafette deze week werd het belang onderstreept van een homovriendelijk klimaat in Amsterdamse zorgcentra. Anton Koolwijk, humanistisch geestelijk verzorger bij de Osira Amstelring, is pionier op dit gebied.
In Amsterdam wonen circa 7.000 ‘roze’ 60-plussers. Wie dacht dat hun emancipatiestrijd ook voor hen gestreden is, vergist zich. Homoseksuele bewoners en medewerkers in zorgcentra hebben geregeld te maken met vooroordelen, onwetendheid en stereotiepe beelden.
Privé-zaak
Koolwijk:”Roze ouderen vinden het moeilijk uit te komen voor hun geaardheid. Vaak is de reactie van medebewoners: ‘Geaardheid is een privé-zaak, dat hoef je toch niet naar buiten te brengen.’ Dat werd ook gezegd toen ik aan een bewoner vertelde dat ik homo was. Wat mijn reactie was? Ik zei: ‘U vertelt toch ook wel eens over de liefde voor uw man, waarom zou ik dat niet mogen doen over de mijne?’ “
Eén van de oorzaken van het probleem is de achtergrond van bewoners en medewerkers in de zorgcentra. Uit onderzoek blijkt dat jongeren, ouderen, lager opgeleide mensen, nieuwe Nederlanders en mensen die erg gelovig zijn het meest afwijzend staan tegenover homoseksualiteit. Juist deze groep mensen vind je in zorgcentra: als bewoner of als zorgprofessional.
Koolwijk probeert samen met collega humanistisch geestelijk verzorgers een open cultuur in de centra te ontwikkelen. In contacten tussen bewoners onderling, tussen de medewerkers en de bewoners of tussen medewerker en medewerker. Een kant-en-klare oplossing?
Die is er niet, denkt Koolwijk, maar hij ziet wel dat investeren in een cultuurontwikkeling leidt tot een diverser en homovriendelijker klimaat.
Rol geestelijk verzorger
“De rol van de geestelijke verzorger is belangrijk. We nemen het voortouw door waarden als verdraagzaamheid, respect en vrijheid steeds te communiceren. En door de diversiteit van de samenleving zichtbaar en bespreekbaar te maken: bekend maakt immers beminder. We vieren multiculturele feesten of organiseren een gespreksgroep over diversiteit.
Op Valentijnsdag besteden we aandacht aan dames- en herenliefde en activiteitenbegeleiders stimuleren we in het film, dans en korenprogramma een roze onderwerp in te voegen. Tijdens de Gay Pride organiseren 14 zorgcentra de Grey Pride Estafette: 20 roze activiteiten om zo seksuele diversiteit zichtbaar en bespreekbaar te maken, roze ouderen iets leuks te bieden en bewoners mee te laten doen met de grootste feestweek van Amsterdam.
Het valt Koolwijk op dat er in de opleiding voor zorgprofessionals geen aandacht is voor seksuele diversiteit. “Onder meer de ROC’s leiden medewerkers voor de zorg op. Maar besteden geen aandacht aan. Veel medewerkers in zorgcentra zijn ook niet op de hoogte van roze ouderen. En ook in het reguliere (bij)scholingsaanbod van zorgcentra wordt geen aandacht besteed aan deze vorm van diversiteit.’ Ook daar kan de geestelijk verzorger verandering in brengen.
In de vijf jaar dat Koolwijk bezig is met het organiseren van roze activiteiten, is er echter wel een en ander verbeterd. ‘Het roze beleid staat binnen het diversiteitbeleid van Amsterdamse instellingen een stuk hoger op de agenda’, merkt Koolwijk. “Ik denk wel dat we als (humanistisch) geestelijk verzorgers beslist iets in gang hebben gezet. Dat bleek wel tijdens de opening van de Grey Pride Estafette. “Daar waren ook voor het eerst de raden van bestuur, directies en managers van drie grote Amsterdamse zorgconcerns aanwezig: Amsta, Cordaan en Osira Amstelring Ook zij zien roze ouderen nu dus als een interessante doelgroep.”
Koolwijk denkt dat de geestelijk verzorger door zijn positie in staat de cultuur te beïnvloeden. “Humaniseren is een werkwoord. Bij ons is de filosofie ‘Iedereen is welkom’. Als geestelijk verzorger wil ik dat ook in daden zien. Onze insteek is aan te sluiten bij wat managers, bewoners en medewerkers beweegt, wat ze interesseert. Zo is het gelukt een open cultuur te creëren waar weinig taboes zijn.”
Levensverhalen
Homomannen en lesbische vrouwen zitten ook vol interessant verhalen. Om deze verhalen te verzamelen is Osira Amstelring samen met het Internationaal Homo Lesbisch Informatiecentrum en Archief (IHLIA) het project ‘Mijn Leven in Kaart gestart. Koolwijk: “Naast de vastlegging van een deel van de homogeschiedenis, krijgen mensen de kans hun levensverhaal te vertellen. Soms komen er heftige zaken naar boven als misbruik. De methode van levensboeken is overigens ontwikkeld door Reliëf.’
Meer informatie
Lees de toespraak van Anton Koolwijk over vijf jaar zorg voor homosekuele ouderen tijdens de aftrap van de Roze Estafette op maandag 30 juli. Daar waren ook vertegenwoordigers aanwezig van het Consortium roze 50+ (ANBO, COC, MOVISIE en Vilans)