Drie maanden had ze een moslim in huis. Huijer vraagt zich af: hoe kun je een huis of een land openstellen voor gasten of nieuwkomers zonder dat die de boel overnemen?
Deze zomer hebben we drie maanden een jonge laborant uit het Midden-Oosten in huis. Hoe zal het zijn om met een moslim het huis te delen, vragen we ons van te voren af. Hoe is het voor hem om te gast te zijn bij een werkende vrouw en een man die zeker de helft van het huishouden verzorgt? Zal hij accepteren dat we een hond hebben? Dat een deel van onze vrienden niet van het andere, maar hetzelfde geslacht houdt? Of zijn dat vragen die voortkomen uit vooroordelen?
De logeerpartij vangt eind mei aan, het is nog volop ramadan. Onze gast, laat ik hem Adnan noemen, eet en drinkt overdag niet. Kennismakingsrituelen als samen theedrinken of eten zijn er niet bij. De eerste avond nemen we hem mee naar de bioscoop. Tot onze schrik is het een film vol seks, drank en drugs. ‘Slecht leven’, zegt hij hoofdschuddend als we naar huis lopen.
Met vallen en opstaan leren we met elkaar omgaan. Als hij ’s avonds het afsluiten van de voordeur van me wil overnemen, weiger ik dat. Het is mijn huis, ik ben de baas, dus ik sluit af. Als een mannelijk stel komt ontbijten, schuift hij vrolijk aan en vertelt uitgebreid over zijn land van herkomst. Als tijdens het kijken naar het WK vrouwenvoetbal de hond zich tegen zijn been vleit, schiet hij omhoog: ‘Haram!’ Hoe dat te rijmen met zijn dagelijkse avondwandeling met de hond? God mag het weten.
De logeerpartij is geregeld door Takecare-bnb, een in 2015 opgericht burgerinitiatief dat matches maakt tussen gastgezinnen en statushouders. In 2018 sloten ze een convenant met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en dit lijkt te werken. Een evaluatie van het Verwey-Jonker Instituut laat zien dat het logeren zorgt dat statushouders meer contact krijgen met Nederlanders en hun leven hier sneller opbouwen.
“ hoe kun je een huis of een land openstellen voor gasten of nieuwkomers zonder dat die de boel overnemen? ”
Ook de gastzinnen blijken tevreden: ze leren een andere cultuur kennen, het is gezellig om iemand in huis te hebben en het voelt goed om bij te dragen aan de integratie van nieuwkomers. Toch is niet alles pais en vree, een enkele keer klikt het niet. En niet iedere statushouder is welkom, gastgezinnen voor strenge moslims zijn lastig te vinden.
Onze ervaringen laten in het klein zien wat er in de samenleving in het groot gebeurt. Iedere vreemdeling die de dorpel van ons huis of de grens van ons land overgaat, bekijken we met argwaan. We weten niet wat voor vlees er in de kuip zit. Een gast kan actief zijn, maar ook lui. Hij kan het ritme van het gezin of de samenleving overnemen of er heel andere tijden op na houden. De een geniet van de Nederlandse cultuur, de ander heeft er moeite mee. De een accepteert andere levensvisies, de ander ziet zijn religie of cultuur als de enig ware.
Ook voor ons kan het risico dat de gast vijandige bedoelingen heeft reden zijn om het aantal nieuwkomers af te remmen. Wij hebben het goed met elkaar. Laat mensen met problemen die van elders komen het in hun eigen regio oplossen.
Maar die houding is weinig realistisch. Wereldwijd zijn burgers en landen steeds afhankelijker van elkaar geworden, zowel op economisch en militair terrein als op veiligheids- en communicatiegebied. Toerisme, werken in het buitenland en ander grensoverschrijdend verkeer zijn sterk toegenomen. Terug naar een Nederland met douanes die alle mensen en goederen aan de grens tegen weten te houden, is geen optie.
Maar hoe kun je een huis of een land openstellen voor gasten zonder dat die de boel overnemen? Politiek theoretica Seyla Benhabib heeft daar in haar boek The Rights of Otherseen verhelderend antwoord op: huisregels en landswetten liggen niet voor eeuwig vast. Ze staan altijd ter discussie, al was het maar omdat iedere nieuwe generatie een eigen inbreng wil.
Ook zonder asielzoekers behoeven regels en wetten bij herhaling inspraak van de burgers die op dat moment bij het huis, de stad of het land horen. Dat gesprek over de regels en wetten verloopt niet altijd soepel, soms gaat het er grimmig aan toe. Toch werkt het niet om deze ‘democratische iteraties’ (zich herhalen- de gesprekken waarin veranderingen optreden) uit de weg te gaan, door de regels te fixeren en van bovenaf op te leggen. Met geduld kom je er beter uit.
In de microkosmos van het huis stuit mijn neiging om Adnan op te voeden tot een aangepaste burger en huisgenoot op zijn eigenzinnigheid. Hij heeft op zijn beurt de neiging om mij op te voeden, tot een gastvrouw die hem als gelijkwaardige onderhandelingspartner accepteert. Ook dat gaat niet zonder fricties. Maar na een paar weken ontstaat een modus vivendi waar iedereen zich wel bij voelt.
Het baas-over-de eigen-voordeur laat ik uiteindelijk los. Onze gast doet nu geregeld zelf de voordeur op het nachtslot. Wel zo rustig.<
Tim Fransen zien optreden? Kijk hier voor de speellijst
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.