Boris van der Ham had een goed gesprek met zijn vijf jaar oude zoon over de zin van het leven en de onzin van de dood. Die ontpopte zich, tot verbazing van zijn vader, tot een rashumanist.
BORIS VAN DER HAM is voorzitter van het Humanistisch Verbond
Op een avond stond mijn zoon boven aan de trap. “Papa, ik wil niet dood”, zei hij. Ik wist al van zijn moeders dat hij veel met het onderwerp ‘dood’ bezig was, maar ik had zelf er nog niet met hem over gesproken. Ik liep de trap op, om met hem over dit ingewikkelde onderwerp te praten.
Mijn zoon was toen vijf jaar oud. Op die leeftijd is het normaal dat kinderen zich bewust worden van hun sterfelijkheid. En dat bewustzijn levert meteen de gedachte op: als we allemaal doodgaan, wat heeft het leven dan voor zin? Zelf schijn ik overigens ook rond die leeftijd erg met dit thema te hebben geworsteld. Volgens mijn moeder zou ik uitgebreid met haar hebben gesproken over mijn kindervisie op de zin van het leven en de onzin van de dood. Maar helaas, mijn moeder was al jaren ervoor gestorven, dus ik kon haar niet bevragen over wat we elkaar toen hebben verteld.
De vraag: ‘Wat is de zin van het leven?’, door een kind gesteld, is een confronterende vraag. Zeker voor mij als vader. Want juist het hebben van kinderen ervaar ik zelf nou juist als erg ‘zingevend’. Toen ik aan de rand van het bed van mijn zoon ging zitten, herinnerde ik me dat ik een paar dagen na zijn geboorte een soort feestelijke lezing had gehouden over de zin van zijn nieuwe leven. Daarin haalde ik de vijftiende-eeuwse Pico della Mirandola aan. Deze Italiaanse humanist had namelijk ooit een prachtige tekst geschreven over de ‘waardigheid van de mens’. Hij schreef dat de mens geen echte uitzonderlijke eigenschap had, zoals veel dieren. Er zijn namelijk dieren die veel beter kunnen ruiken, of veel beter kunnen zien, of veel harder kunnen lopen dan de mens, of zelfs kunnen vliegen. Zo’n uniek talent is de mens niet gegeven, daarvan is hij vrijgesteld. En juist die ‘vrijstelling’ maakte de mens nou zo bijzonder. Waar andere wezens door strenge natuurwetten worden beperkt, kan de mens volgens Pico della Mirandola het eigen leven zelf een beetje vormgeven. Hij schreef dat de mens, met al zijn beperkingen, zelf zijn leven ‘boetseert en moduleert’. Toch een unieke eigenschap!
“ Waar dieren door strenge natuurwetten worden beperkt, kan de mens volgens Pico della Mirandola het eigen leven zelf een beetje vormgeven ”
Maar moest ik mijn vijfjarige zoon nu opschepen met een Italiaan van 600 jaar geleden? Bij gebrek aan een alternatief probeerde ik het toch maar. Ik kwam met de tekst over dat ‘boetseren en moduleren’ en legde uit dat die woorden ‘een soort kleien’ betekenden. Ik vertelde dat ik het verhaal van Pico della Mirandola ook zo mooi had gevonden omdat het helemaal paste bij mijn blije gevoel dat ik had toen hij geboren was. Mijn zoon onderbrak me, en zei vol vuur: “Ja, en het is extra bijzonder omdat die man al dood is.” Hij zat opeens rechtop in zijn bed: “Want die man is dood, maar die tekst leeft dus nog wel!” Hij ging nu staan op zijn kussen: “Eigenlijk moeten we dus allemaal dingen kleien! Schrijven! En dan leven we misschien voor altijd!” Alsof hij tot een finaal inzicht gekomen was, plofte hij weer neer in zijn bed.
“Kun je nu weer slapen?”, vroeg ik, een beetje overdonderd.
“Ja”, zei hij.
Toen ik weer naar beneden liep, besloot ik dit gesprek met hem maar meteen op te schrijven. <
Dit artikel komt uit HUMAN INC, het journalistieke tijdschrift van het Humanistisch Verbond
Meer lezen? Er zijn twee opties:
- Word lid, dan krijg je het magazine thuisgestuurd. Lid worden kan gemakkelijk en wel hier. Je draagt dan ook gelijk bij aan een sterker, hoognodig humanistische geluid in Nederland.
- Of neem een proefexemplaar. Maak nu gebruik van de aanbieding
Tags: #Humanisme #kunst #Zingeving
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.