Fotoreportage: Opvoeden is loslaten
Al zijn leven lang wordt Casper (19) gefotografeerd door zijn vader Koos Breukel. Inmiddels is Casper beroepsmilitair, een beroep dat ver af staat van zijn ouders die beiden kunstenaar zijn.
“Ik leef altijd een beetje bij de dag, dus ik kan me niet meer herinneren wat mijn verwachtingen voor Casper waren toen hij negentien jaar geleden werd geboren”, zegt fotograaf Koos Breukel (56). Wat hij wel weet: met Caspers moeder had hij een onstuimige relatie, waaraan vier jaar na hun zoons geboorte definitief een einde kwam. Ze zijn beiden kunstenaar: hij is fotograaf, zij videokunstenares. Je zou misschien denken: daar moet een kunstzinnig kind van komen. Het liep een beetje anders.
“Casper groeide op bij zijn moeder in Bergen, Noord-Holland”, zegt Breukel. “Zij wilde graag dat hij naar de vrijeschool ging, waar kinderen les krijgen volgens het antroposofische gedachtegoed van Rudolf Steiner. In het begin vond ik dat best, maar na verloop van tijd begon ik me enorm aan de wat sectarische sfeer van die school te ergeren. En dat euritmie – een soort expressieve danskunst die ze daar doen – vond ik ronduit belachelijk. Moest ik op een ouderavond op witte sokjes een van de drie koningen uitbeelden – nee. De school had een kunstzinnig imago, maar dat viel reuze mee hoor: die kinderen maakten allemaal dezelfde houten uilen en spechten.”
Breukel besloot zijn mening over de vrijeschool maar voor zich te houden. “Zijn moeder bepaalde hoe zijn dagelijks leven eruitzag. Ik kon het er wel niet mee eens zijn, maar dan ontstonden er alleen maar extra spanningen. Die hadden we al genoeg. Ik liet dus de boel de boel en deed mijn eigen dingen met Casper als hij een paar keer per maand bij mij in Amsterdam was. Ik zorgde ervoor dat onze band in stand bleef en dat hij me alles kon vertellen.”
Op de middelbare school had ook Casper het gehad met de vrijeschool. Hij ging een mbo-opleiding handel volgen, maar dat was geen succes. Hij kreeg verkeerde vrienden, dreigde te ontsporen. Hij wilde tattoos. “Daar heb ik zelf niks mee, maar ik ben wel in zijn buurt gebleven. Om mij te laten zien wat hij bedoelde, nam hij me mee naar het Musée de Quai Branly in Parijs, waar toen een grote tattoo-tentoonstelling was. Hij toonde me foto’s van zwaar getatoeëerde Maori en Russische criminelen. Zijn eigen eerste tattoo was er een van de tekst ‘Memento vivere’ (‘Vergeet niet om te leven’). Ik vond het wel mooi, eigenlijk.”
Hoe moest het verder met Casper? “Zijn moeder schrok ervan toen hij met het plan kwam om naar de Veva te gaan, de vooropleiding Veiligheid & Vakmanschap van Defensie, maar ik vond het meteen helemaal prima. Ik heb er ook niks mee, maar het was voor het eerst dat hij zelf iets koos. Het was ook wel duidelijk dat hij behoefte had aan structuur en discipline. Die waren op die vrijeschool ver te zoeken geweest en bij zijn ouders vond hij die ook niet. Zijn moeder en ik leven allebei een soort kunstenaarsleven. Een heleboel vrienden van mij zeiden dat ze het walgelijk vonden: een kind dat het leger in wil. Daar ben ik het niet mee eens. Zoals Casper zelf zegt: ‘In het leger kun je ook creatief zijn.’”
En bovendien: hij lijkt bij Defensie zijn draai te hebben gevonden. “Bij de diploma-uitreiking van die Veva zag ik hem als een heel trotse aanstaande beroepsmilitair in uniform tussen zijn klasgenoten staan. Die trots had ik nog niet eerder zo gezien bij hem. Dát is wat je wilt voor je kind, en dan maakt het mij niet uit of hij die bij Defensie vindt of in de autohandel.
“ ‘Een kind dat trots is op zichzelf – dát is wat je wilt’ ”
Want als je trots bent op wat je doet, kom je ergens. Dan heb je namelijk een drive. Ik heb altijd geprobeerd om bij Casper dat gevoel aan te wakkeren, bijvoorbeeld door dingen uit mijn professionele leven met hem te delen. Een van de redenen dat ik hem zo vaak heb gefotografeerd, was om hem te tonen dat ik dat kon. Ik was niet alleen de trotse vader, maar ook de kunstenaar die iets in hem zag.”
Wie een kind wordt is een combinatie van wat het zelf inbrengt en de opvoeding, denkt Koos Breukel, waarbij het genetische aspect misschien nog wel het belangrijkst is. “Als ouder moet je een kind steunen bij wat het wil en bijsturen waar dat kan. Als Casper naar Amsterdam komt, gaan we vaak samen naar de film. De afspraak is dat we om beurten mogen kiezen wat we gaan zien, en dat het een film moet zijn die op de waarheid gebaseerd is. Dat was mijn manier om hem geschiedenis bij te brengen.
Laatst zagen we een keuze van Casper: A private war, over oorlogsverslaggeefster Marie Colvin die in 2012 bij haar werk om het leven kwam. Toen we na afloop naar huis liepen, was hij stil. ‘Dit is het dus’, zei ik, ‘dit kan jouw leven óók zijn.’ ‘Maar dit is waarvoor ik kies’, antwoordde hij. Kleine kinderen kleine zorgen, dacht ik, grote kinderen grote zorgen. Ik hoop niet dat hij naar Syrië gaat en … Maar als hij gaat, dan gaat hij en dan zal ik daar ook trots op zijn.”
Zie voor 18 jaar foto’s van Casper Koos Breukels fotoboek Zoon (Uitgeverij Bas Lubberhuizen, 2018).
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.