Belofte maakt mens
Een belofte maak je niet licht. Je kunt een belofte zien als een soort contract; tussen jou en een ander, of met jezelf. Als je je belofte breekt, gaat dat vaak met gevoelens van schaamte of schuld gepaard. Moeten we het hele principe van ‘een belofte doen’ dan maar vermijden? Of heeft het ons ook wat te bieden?
Lichte versus zware beloften
Een belofte kan van alles zijn. Een goed voornemen voor het nieuwe jaar, een ondertekende trouwbelofte, een impliciete belofte om op tijd te komen, een vooronderstelde belofte om niets met de ex van een vriend(in) te beginnen, of een vanzelfsprekend lijkende belofte om voor je ouders te zorgen op hun oude dag. Een belofte kan zwaar vallen als je er diep vanbinnen eigenlijk niet achter staat, of er de energie niet (meer) voor kunt opbrengen. Maar een belofte kan ook energie géven, als zij zicht op een betere toekomst biedt. Zoals de belofte aan jezelf om je dromen na te jagen, om meer tijd te spenderen met mensen die je liefhebt, minder te stressen op je werk, enzovoort.
10 beloften die ertoe doen
Een belofte kan ook een missie zijn. Een gedeelde belofte die mensen samenbrengt en die een bijdrage wil leveren aan een betere wereld. Zo is de Verklaring van Amsterdam – met uitgangspunten die humanistische organisaties wereldwijd onderschrijven – ook een soort belofte. Hierbij een verkorte versie in tien punten.
10 beloften
-
1. Maak goede keuzes
Humanisten laten zich motiveren door de overtuiging dat helpen beter is dan schade toebrengen. Kies er elke dag opnieuw voor om niet bij te dragen aan het leed op deze wereld. Doe beroep op typisch menselijke capaciteiten als medeleven en ratio om bij te dragen aan het welzijn van jezelf en de ander.
-
2. Omarm je vrijheid
Je bent vrij om je leven vorm te geven zoals jij dat wilt. Neem de vrijheid en ruimte voor jouw persoonlijke ontwikkeling. Zolang dit ook verenigbaar is met de rechten en vrijheden van anderen, geldt: hoe meer vrijheid, hoe beter!
-
3. Neem je verantwoordelijkheid
Je maakt deel uit van de natuur en van de aarde. Je hebt impact op de wereld om je heen, want alles is met elkaar verbonden. Persoonlijke vrijheid gaat dus altijd gepaard met verantwoordelijkheid. Draag niet alleen zorg voor jezelf, maar ook voor je medemensen, toekomstige generaties, alle levende wezens en de planeet
-
4. Durf te denken!
Humanisten beroepen zich op hun ratio om de mens en de wereld zo goed mogelijk te begrijpen. Vrij en wetenschappelijk onderzoek is hierbij van groot belang. Met andere woorden: durf te denken! Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je geen aandacht hoeft te besteden aan je ervaringen en gevoelens. Die zijn net zo menselijk als de rede.
-
5. Ga op zoek naar het goede leven
Wat vind jij belangrijk? Wat geeft je leven zin? Wie wil je zijn? Ga op zoek naar wat jou gelukkig maakt. Humanisten streven naar optimale levensvervulling. Ook hier geldt weer: zolang je hier anderen geen schade mee berokkent.
-
6. Blijf jezelf ontwikkelen
Persoonlijke ontwikkeling is een levenslange onderneming. Ontwikkel je creativiteit en verbeelding. Laat je transformeren door literatuur, muziek en kunst. Bewonder de natuur, laat jezelf erdoor tot rust brengen en koester haar. Span je lichamelijk in, zodat je je voldaan en verbonden voelt met anderen of je omgeving. Ga op zoek naar kennis en wijsheid, en de nederigheid en inzichten die dit oplevert.
-
7. Voorzie in je behoefte aan zingeving
Wat heeft het leven (en de dood) voor zin? Talrijke religies en levensbeschouwingen proberen hier een antwoord op te geven. Ook het humanisme richt zich op deze zoektocht. Het humanisme biedt een alternatief voor dogmatische religie, autoritair nationalisme, tribaal sektarisme en egoïstisch nihilisme. Spreekt dit je aan? Put dan uit de rijke humanistische traditie om richting te geven aan jouw leven.
-
8. Durf de waarheid te bevragen
Onze meningen berusten niet op een geopenbaarde waarheid die voor eeuwig vastligt. Niemand is onfeilbaar of alwetend. Blijf kennis vergaren over hoe de wereld en de mensheid in elkaar steken. Doe dat via een voortdurend proces van waarneming, studie en heroverweging.
-
9. Zet je in voor een betere wereld
Humanisten streven naar een betere wereld. Hoe zo’n betere wereld eruitziet, bepalen we samen. Via een volkomen vrije uiting en uitwisseling van ideeën. Via samenwerking met mensen die de humanistische waarden delen. Sta stil bij welke wereld jij wilt, en kom vervolgens in actie.
-
10. Geloof in de kracht van de mens
Ja, de mens is in staat om schade aan te richten. Maar de mens is evenzeer in staat om het goede te doen. Humanisten zijn ervan overtuigd dat de mensheid de problemen kan oplossen waarvoor wij staan. We beschikken over een onderzoekende geest, medeleven en verbeeldingskracht. Zet je capaciteiten in voor de bevordering van de vrede en het menselijk welzijn.
Bezint eer ge begint
Voilà, een mooi rijtje beloften die het Humanistisch Verbond in Nederland en andere humanistische organisaties wereldwijd aan zichzelf en hun omgeving hebben gedaan. Dat wil ook zeggen dat we die beloften moeten nakomen. We kunnen bijvoorbeeld niet plots mensen met harde middelen gaan bekeren tot het humanisme. We beloven immers niet dogmatisch te zijn en individuele vrijheid te respecteren.
Denk dus vóór je iets belooft goed na of je die belofte wel kunt nakomen. En of je dat wílt. Ga na of het strookt met je persoonlijke waarden. Neem bijvoorbeeld de belofte om voor je ouders te zorgen op hun oude dag. Hoe zit het dan met jouw vrijheid? Hoe verhouden je waarden ‘vrijheid’ en ‘verantwoordelijkheid’ zich tot elkaar? En als je je belofte breekt, hoe kun je dit doen op een manier waarbij je de ander zo min mogelijk schade berokkent? Hoe kun je ook zo veel mogelijk rekening houden met de waarden van de ander?
Je leest het, ook over beloften kunnen humanisten eindeloos doorfilosoferen. Want ook dát is een belofte aan onszelf: blijf nadenken, blijf onderzoeken wat ons mens maakt en hoe we ons zo goed mogelijk tot elkaar verhouden. Zoals de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche het zo mooi zegt: ‘Belofte maakt mens.’
