Corona vraagt veel van ons vertrouwen. Hoe komt het dat we nu zo kritisch zijn ten opzichte van anderen? En wat kan het ons opleveren als we juist erop blijven vertrouwen dat anderen het beste met ons voorhebben?
Corona schaadt vertrouwen
Als sociale wezens is vertrouwen vanzelfsprekend. Pas als ons vertrouwen geschaad is, voelen we de neiging om achterdochtig te worden. De coronacrisis lijkt deze dynamiek daadwerkelijk in gang te zetten. Nu het virus steeds verder om zich heen slaat, worden we achterdochtiger ten opzichte van de intenties van anderen. Jongeren die op straat voetballen denken vast aan zichzelf en de mensen die wandelen in het park of in het bos hebben waarschijnlijk lak aan mijn gezondheid.
Zonder vertrouwen in anderen wordt samenwerking echter onmogelijk. Ook is ons leven zonder vertrouwen minder betekenisvol. Het is daarom belangrijk dat we ons vertrouwen in anderen behouden of weten te herstellen. Zo stelt de Nieuw-Zeelandse filosoof Annette Baier dat vertrouwen draait om geaccepteerde kwetsbaarheid: iemand heeft mogelijk (hoewel onwaarschijnlijk) slechte intenties of een gebrek aan goede intenties ten opzichte van anderen. Maar het is belangrijk daar niet vanuit te gaan.
Kwetsbaar durven zijn
Om te blijven vertrouwen moeten we ons dus kwetsbaarder durven opstellen. Wat hierbij een steuntje in de rug kan zijn, is de gedachte dat de meeste mensen wel degelijk deugen. Het bijna gelijknamige boek van Rutger Bregman ken je waarschijnlijk wel. Naast hem zijn meer schrijvers en denkers die aantonen dat zelfs onder zware omstandigheden mensen tot mooie initiatieven met elkaar kunnen komen.
Binnen het humanisme spreken we in zo’n geval van geestelijke weerbaarheid. Het betekent dat je mentaal veerkrachtig bent. In situaties waar je te maken hebt met uitdagingen en tegenslagen lukt het je ze te beantwoorden met een zekere creativiteit.
Als maatschappij kunnen we geestelijke weerbaarheid tonen door niet in wantrouwen te vervallen, maar door ons kwetsbaar op te (blijven) stellen naar anderen toe. Niet alleen bieden we hierdoor weerstand aan de druk die de coronacrisis op ons uitoefent. We kunnen ook proberen om straks sterker, met meer onderling vertrouwen, uit deze crisis te komen.
Oefening
Probeer je vandaag kwetsbaar op te stellen naar de mensen in je omgeving. Vertel bijvoorbeeld over de telefoon drie verschillende mensen iets persoonlijks wat je eigenlijk eng vindt om te vertellen. Vertrouw erop dat de ander je niet veroordeelt als je bijvoorbeeld zegt wat je voelt, waar je deze dagen bang voor bent of waar je op hoopt voor de komende tijd.
Verder lezen/kijken/luisteren
- Theoloog Christa Anbeek en filosoof Rob Compaijen vertellen je hier meer over de relatie tussen vertrouwen, wantrouwen en kwetsbaarheid.
- Rebecca Solnit schreef ‘A Paradise Built in Hell: the Extraordinary Communities that Arise in Disaster’ (2010). Dit boek laat zien dat lokale gemeenschappen juist onder zware omstandigheden tot mooie initiatieven kunnen komen.
- Wil je verder lezen over geestelijke weerbaarheid? Lees dan dit artikel van Prof. dr. Joachim Duyndam in de Humanistische Canon.
- Moet je nog overtuigd worden dat je kwetsbaar opstellen goed is? Bekijk dan deze Ted Talk van onderzoeker Brené Brown waarin ze aantoont wat kwetsbaarheid je kan opleveren.
