Je kan er bijna niet omheen: in spotjes op radio en tv pleit de campagne Week van het Leven voor een betere bescherming van de allerjongsten, embryo’s van nog geen drie weken oud. De campagne lijkt misschien onschuldig, maar zorgt vooral voor één ding: een enorm schuldgevoel bij vrouwen.
Uit onderzoek van de World Health Organisation blijkt dat van de jaarlijks 56 miljoen abortussen bijna de helft onveilig wordt uitgevoerd. Zeker acht miljoen vrouwen lopen direct gevaar, omdat ze een toevlucht zoeken tot bijvoorbeeld het slikken van vergif en het inbrengen van scherpe voorwerpen. Al vaker heeft de Verenigde Naties zorgen geuit over de relatie tussen restrictieve abortuswetgeving, illegale en onveilige abortussen en hoge moedersterfte.
Maar er bestaat wereldwijd een flinke lobby om abortus als illegale babymoord neer te zetten. Ook in ons land laat de pro-life beweging van zich horen, en zeker deze week is aan hun stem bijna niet te ontkomen. Onder de naam Week van het Leven zijn spotjes op radio, tv en online te horen en lezen waarin wordt opgeroepen ook de allerkleinsten te beschermen: embryo’s van nog geen drie weken oud. Onder meer de SGP en de ChristenUnie steunen het initiatief.
Bewustwordingscampagne
Het gaat volgens de organisatoren om een bewustwordingscampagne. Maar er wordt vooral ingezet op een heel specifieke vorm van bewustwording: schuldgevoel. Aanstaande moeders moeten gaan beseffen dat ze met abortus een levende persoon met kloppend hartje ombrengen. Op emotionele wijze wordt over een kindje met kenmerken en vermogens gesproken, dat bij abortus met geweld word gedood. Een dergelijke campagne is verre van onschuldig. Onder het mom van een bewustwordingscampagne worden vrouwen die abortus laten uitvoeren neergezet als kindermoordenaars. Wanneer we de morele status van de embryo bij de conceptie leggen, zoals de Week van het Leven doet, zijn de consequenties zelfs nog absurder. Zo gaat bij een natuurlijke voortplanting meer dan de helft van de bevruchte eicellen verloren, onder meer omdat de eicel zich niet in de baarmoederwand nestelt. Niet alleen abortus, maar ook de natuurlijke voortplanting lijkt vanuit de Week van het Leven perspectief een grote moordmachine.
Hoewel in de campagne over zaken als DNA en cellen wordt gesproken, is het goed om helder voor ogen te houden dat het om een specifieke christelijke moraal en metafysica gaat. Deze christelijke visie verkoopt zichzelf als de algemene, gericht op ‘bewustwording’. Maar de Week van het Leven wordt georganiseerd door het platform Zorg voor Leven, dat weer een platform is van het RMU, de Reformatorische Maatschappelijke Unie, een vakorganisatie die zich de vraag stelt ‘Hoe wil God dat wij in het maatschappelijk leven handelen?’. Deelnemer NVP meldt op de website meteen duidelijk “Het leven is een gave van de Schepper zelf”.
Het zou fatsoenlijk zijn als de campagnemakers eerlijk hun religieuze achtergrond melden. Dan zouden ook emotionele oproepen zoals ‘het hartje klopt al na drie weken’ in context kunnen worden geplaatst. Feitelijk gaat het namelijk om een aantal kloppende bloedcellen in een embryo van 4 millimeter. Er zit iets oneigenlijks aan het aanpraten van ondraaglijk schuldgevoel bij vrouwen die abortus plegen, met verwijzingen naar halve feiten en het verzwijgen van de religieuze achtergrond. De vrouw heeft volgens de campagnemakers dan ook niet zozeer een eigen stem en juist informatie nodig, maar hulp. Met als enige uitkomst: geen abortus.
Natuurlijk, niemand kiest actief voor abortus. Mannen en vrouwen willen ook zelf abortus voorkomen. De beschikking over voorbehoedsmiddelen en tijdige seksuele voorlichting zonder taboes is de beste manier om abortus voor te zijn. Opvallend genoeg worden dit soort punten door de pro-life bewegingen nooit gebruikt. Het kloppend hartje van een embryo is blijkbaar toch niet zo belangrijk dat stevig wordt ingezet op voorlichting en voorbehoedsmiddelen.
Een andere moraal
Wij houden een pleidooi voor een andere moraal. Een humanistische. Deze moraal erkent dat het leven zich in biologische fases ontwikkelt. De natuur is nu eenmaal een stuk genuanceerder dan de pro-life beweging doet voorkomen. De morele status van een embryo groeit gedurende de tijd, met als grens het moment dat de baby buiten de baarmoeder in leven kan blijven. Dat is momenteel 24 weken. De foetus is een eigen persoon geworden. Deze grens van 24 weken is een verantwoordelijke grens.
Vanuit deze moraal ligt onze primaire verantwoordelijkheid bij levende personen. Wij hebben een taak richting bestaande mensen en het lijden en geluk van levende personen legt meer gewicht in de schaal dan dat van potentiele personen.
Het is een ieder toegestaan om op basis van religieuze overweging een eigen keuze te maken. Natuurlijk kan iedere toekomstige ouder zelf bepalen de grens van leven bij de conceptie te leggen. Bijvoorbeeld als je een ziel gelooft. Niemand zal zo’n afweging tegenhouden. Maar deze opvatting is niet algemeen geldig en haar aanhangers zouden minder hoog van de toren mogen blazen.
Humanisten maken zich dan ook boos als het christelijke perspectief wordt voorgesteld als enige fatsoenlijke keuze, als de ellende van illegale abortussen verzwegen wordt, als voorbehoedsmiddelen niet aan de orde komen, als biologische feiten over beginnend leven in emotionele oneliners uit hun context worden getrokken, en als het aanpraten van schuldgevoel wordt voorgesteld als bewustwording. Strafbaarstelling van abortus ondermijnt nu voor miljoenen vrouwen nog altijd het recht over zichzelf, hun leven en hun lichaam te beschikken. Nog altijd sterven jaarlijks tienduizenden vrouwen (in 2008 ging het om 47.000 vrouwen) vanwege onveilige (want niet legale) abortus. Wij vinden dat immoreel.
Bevrijd de abortuspil
Het Humanistisch Verbond vindt dat iedereen in Nederland het recht heeft op toegankelijke zorg bij anticonceptie en zwangerschap. Het nieuwe kabinet wil in stilte de klok terugzetten voor ongewenst zwangere vrouwen. Wij ondersteunen een burgerinitiatief van The Feminist Club Amsterdam, Women on Waves, Clara Wichmann Fonds
en Women's March the Netherlands om de abortuspil uit het Wetboek van Strafrecht te halen. Onderteken dit burgerinitiatief en bevrijd de abortuspil! Teken nu de petitie!
Meer weten over onze ideeën over zelfbeschikking bij abortus, embryowetgeving en voltooid leven? Ga naar www.humanisme.nu
Dit blog is in een iets andere versie ook verschenen als opiniestuk in Trouw. Pro-life kan haar moraal niet zomaar aan anderen opleggen
Beeld: Hollandse Hoogte, aangekocht