De waarde van het ‘Jan Doedelen’, de pracht van kauwgomkunst of de grilligheid van het leven zelf: deelnemers aan de levenskunstcursus van onder meer het Humanistisch Verbond schrijven essays over uiteenlopende onderwerpen. Om, in de geest van Montaigne, zichzelf beter te begrijpen. Het levert prachtig werk op!
Tijdens de cursus worden zes avonden lang filosofen als Socrates, Aristoteles, maar ook de stoïcijnen en Michel de Montaigne onder de loep genomen. Martijn Rozing (programma-medewerker HV) is betrokken geweest bij de opzet van de cursus en is ook docent.
“De cursus is het voorjaar van 2010 ontwikkeld in samenwerking met filosoof Dick Kleinlugtenbelt. Het Humanistisch Verbond was op zoek naar een aanbod rond levenskunst voor leden en geïnteresseerden. Het boek ‘Levenskunst; bevriend raken met jezelf en de ander’ was de aanleiding om een cursus op te zetten. Samen met de Dick hebben we een programma opgezet en een groepje van vijf docenten gevormd”, vertelt Rozing aan Spino het blad van JONG HV.
Wat is levenskunst?
Onder de term levenskunst kan van alles verstaan worden, toch? Rozing: “Ja, door sommigen is het spiritueel ingevuld of gaat het om de ‘psychologie’ van de levenskunst. Voor anderen is het verwant aan een modieus begrip als ‘lifestyle’ en staan kiezen en het ontwikkelen van goede smaak voorop. In deze cursus gaat het om een filosofische leefwijze. Die leefwijze gaat terug op oude Grieken als Socrates en Aristoteles, voor wie filosoferen betekende: stilstaan bij je manier van leven en proberen voor jezelf een goed leven te verwerven. Hoe ze dat doen en welke ‘tips en tricks’ ze daarvoor hebben, daarover gaat de cursus.”
Persoonlijke levenskunst
Elke avond verloopt anders en is enigszins afhankelijk van de docent.
“Ikzelf vind het fijn om enerzijds een duidelijke structuur te bieden, maar tegelijk veel open te houden voor het gesprek. Vaak bespreken we de literatuur, het hoofdstuk dat iedereen gelezen heeft, waaruit eigenlijk altijd interessante vragen en gespreksthema’s naar voren komen. In de laatste cursus heb ik ook gewerkt met een essay-opdracht. Dit werkte erg goed: voor de laatste avond had iedereen een persoonlijk essay geschreven dat veel weergaf over de persoonlijke levenskunst van de deelnemers.”
Jan Doedelen
De essays zijn geïnspireerd op de essays van Michel de Montaigne. Dat was voor hem een belangrijke ‘geestelijke oefening’ om zichzelf te begrijpen en zijn filosofie in de praktijk te brengen. “Hij was in staat om vanuit zijn eigen doorleefde ervaring zijn standpunt en visie op de dingen te verwoorden. Dat ‘verwoorden’ is een belangrijk aspect van de levenskunst. Het verwijst ook naar expressie, jezelf uitdrukken, en naar een bewuste omgang met de taal. De essays vormden een mooie afronding waarin de deelnemers de gelegenheid kregen om een eigen ervaring te onderzoeken in het licht van inzichten en filosofen die hen gedurende de cursus geïnspireerd hadden”, aldus Martijn.
Innerlijk essay
Els Veenis nam deel aan een vervolgcursus op de cursus levenskunst die in Den Haag werd gegeven door docent en filosoof Peter Harteloh. Zij schreef een innerlijk essay onder de titel “De onschatbare waarde van Jan Doedelen”. Haar mede-cursisten vonden dat het best geschreven essay. Twee fragmenten hieruit.
“Mijn Jan Doedelen is net iets anders. Het gaat dan om het loslaten van directe doelmatigheid door het uitleven en genieten van een diepere passie. Er is niks mis met passie, maar die omvat veel meer dan de doelen die je op korte termijn nastreeft, toch? En je bent wel uniek, maar niet alleen.”
“Jan Doedel omzeilt al deze klippen en durft haar soms twijfelachtige passie in tijdelijke doelen te vertalen, er met vlijt en plezier aan te werken, met een open mind en een speels gemoed, samen met anderen, in dialoog en strijd. Jan Doedel koestert niet alleen haar successen, maar ook haar falen. Zij is niet altijd blij, zeker niet. Zij kan intens verdrietig en boos zijn. Zeker als anderen haar dom en lui noemen. Maar dat klimt zij gewoon even in een boom of belt een vriendin. Want het leven heeft dan wel geen zin, dat is helemaal niet erg. Je moet gewoon zelf een beetje zin maken.” Lees het hele essay van Els Veenis