Red je vijf levens door er één op te offeren? Maar wat doe je als diegene die je gaat opofferen je opa is? Op 23 maart bogen jongere humanisten en remonstranten zich over dit soort morele dilemma´s.”De mensen aan de rechterkant vermoorden hun opa…Ja, zo hard kon het zijn.”
Onder de uitdagende leiding van Imre Végh slepen de deelnemers hun geest aan dit dilemma. En alsof het nog niet moeilijk genoeg was: Nu blijkt die ene persoon op de rails je eigen opa. Maakt dat verschil? En je was met je opa net op weg naar het ziekenhuis om euthanasie te laten plegen. De deelnemers maken hun keuze weer en laten dat zien door links of rechts van de zaal te gaan staan. Halen ze de hendel over, of niet? “Dus” stelt Imre, ‘de mensen aan de rechterkant vermoorden hun opa…’. Ja, zo hard kon het zijn.
Warming up
Daarvoor had Naomi Woltring (JongHV) de groep van ongeveer vijftig ingeleid in de belangrijkste stromingen van het ethisch denken. Na 20 minuten wisten we wat we moesten weten over: de beginselethiek van Kant, een denker uit de Humanistische Canon, het utilisme, het egoïsme, het hedonisme, de religieuze ethiek, het nihilisme en de deugdethiek. En voor wie er daar allemaal niet in geloofde: het moreel relativisme.
Van theorie naar praktijk
De theorie is allemaal prachtig, zo moet Jan Reinder Rosing gedacht hebben, maar zie dat maar is toe te passen op situaties in de praktijk. Hij verdeelde de groep over verschillende stromingen en vroeg aan de deelnemers om vanuit een toegewezen filosofie een standpunt in te nemen over de kwesties Cyprus en het Turkse pleegjongetje Yunus. En als het nou over je eigen leven gaat; bijvoorbeeld over de keuze van je werk. Vanuit welke ethische beginselen maak jij dan een keuze? De deelnemers liepen even peinzend rond, op zoek naar het plakkaat met de stroming van hun keuze. `Utilistisch´ of toch `beginselethiek´?
Een groep zag geen objectieve basis voor hun subjectieve keuze en voegde zich bij het nihilisme. Het egoïsme was niet in trek, slechts Naomi ging er staan om nog eenmaal, bij wijze van voorbeeld, een lans voor deze stroming te breken. En de religieuze ethiek? Hé, daar gebeurde wat bijzonders. Eerst stonden alleen remonstranten Japke en Carolien daar. “Ja,” verklaarde Japke, “het is wel remonstrantse ethiek, hè, dat maken we er nu even van.” En meteen schoven er nog drie of vier remonstranten naar dat hoekje. Remonstrantse ethiek, ja, dat wilden ze wel! En wat dat dan precies was? Nou, daar konden de meningen nog over verschillen, maar ook dat is typisch remonstrants. Het heeft wel iets te maken met Bijbelse waarden: De naakten kleden, de hongerigen voeden, enzovoort. Maar vinden gelovigen dat belangrijk omdat het in de Bijbel staat? Of staat het in de Bijbel omdat gelovigen van alle eeuwen dat als belangrijk hebben ervaren en gedacht?
Wat het antwoord ook is, remonstranten en humanisten kunnen goede gesprekspartners zijn als het over morele dilemma’s gaat, zoveel werd duidelijk na deze boeiende dag.