In de Volkskrant van gisteren interviewde Janny Groen twee ex-islamieten. De een was een jonge vrouw van 23 die het niet aandurfde met naam en toenaam in de krant te komen. De andere, een uit Syrië gevluchte man van 39, beleed zijn ongeloof openlijk – hij was in zijn thuisland al een moedige vrijdenker.
Column Bert Wagendorp (Bron: De Volkskrant 9 december)
Reden voor de gesprekken was de publicatie van het vijfde Freedom of Thought Report van de Internationale Humanistische en Ethische Unie (IHEU). Daarin wordt elk jaar verslag gedaan van de stand van zaken betreffende discriminatie van atheïsten en niet-gelovigen. In het bijbehorende nieuwsbericht werd de situatie helder samengevat: het aantal ongelovigen groeit wereldwijd en het geweld tegen afvalligen, atheïsten en vrijdenkers neemt toe. Het zou me echt niet verbazen als die twee verband houden met elkaar.
De wereld zal er door de getalsmatige groei van gelovigen niet beter op worden
Binnen 25 jaar, verwachten onderzoekers, zal de westelijke wereld in meerderheid ongelovig, atheïstisch of vrijdenkend zijn – dat laatste althans op religieus terrein. Overigens denk ik dat je daar nog een categorie aan moet toevoegen, namelijk die van de religieus-ongeïnteresseerden voor wie gelovig of ongelovig helemaal geen kwestie meer is. Geloof is voor hen een notie uit de middeleeuwen die ze koud laat.
Maar omdat elders de geboortecijfers hoger liggen én de greep van religie krachtiger is, zal het aantal gelovigen wereldwijd toenemen. Dat is slecht nieuws, omdat geloof en onverdraagzaamheid – of op zijn minst een onuitstaanbare arrogantie – al sinds mensenheugenis hand in hand gaan. De wereld zal er door de getalsmatige groei van gelovigen niet beter op worden.
Het IHEU-rapport onderzocht de situatie van niet-religieuzen in alle VN-lidstaten. Dat gebeurde aan de hand van onderzoek op vier terreinen: grondwet en regering; onderwijs; familie en samenleving; vrijheid van meningsuiting. Op drie landen viel in alle vier opzichten weinig aan te merken: Taiwan, België en Nederland. In alle andere landen mankeerde er wel wat aan de vrijheid van de godsloochenaars. In veel EU-landen is godslastering nog strafbaar. In 22 landen is stoppen met geloven streng verboden, in dertien landen staat daarop de doodstraf.
Geloof is voor machthebbers een handig middel om de meute eronder te houden – president Assad ontketende in zijn land niet voor niets een moskeebouwgolf. De goden van de grote godsdiensten zijn in werkelijkheid de illusoire personificaties van onderdrukkingsmethoden, met hun heilige boek als legitimatie. Daarom is de ongelovige een bedreiging en worden de religieuze fanaten en hitsers ingezet hen het leven zuur te maken. De goden van de grote godsdiensten zijn in werkelijkheid de illusoire personificaties van onderdrukkingsmethoden
Wetgeving zegt niet alles. Ook in het wettelijk tolerante Nederland bestaat wat 'horizontale onvrijheid' wordt genoemd, druk van familie, vrienden, buurtgenoten. Of van medebewoners van opvangcentra bijvoorbeeld, die hun akelige religieuze superioriteitsgevoel en zendingsdrang hebben meegenomen uit het land van herkomst. Horizontale onvrijheid bestaat vooral binnen de islam, maar uit eigen ervaring weet ik dat het ook nog altijd voorkomt in het christendom.
Die onvrijheid moet worden bestreden. Onder de vrijheid van godsdienst moet ook de vrijheid worden verstaan godsdienst als een vorm van waanzin te beschouwen en er niets mee te maken te willen hebben.
Met dank aan de auteur, Bert Wagendorp, voor de toestemming van overname van dit artikel
Foto: Still uit de documentaire Razor's Edge over ongelovigen in Bangladesh