‘Je kunt zoveel meer spelen met wat ‘vrouw zijn’ inhoudt’
Gerdien van Halteren, beter bekend als Gary, is beeldend kunstenaar en illustrator. In haar werk speelt ze met gender, queerness en identiteit. In het kader van Internationale Vrouwendag vragen we: wat betekent vrouwelijkheid voor haar?
“Toen ik jonger was, voelde vrouwelijkheid voor mij als iets wat je waardig maakte. Make-up, hoge hakken, lang haar; maar ook in de manier waarop je met mensen omgaat, een soort elegantie en sensualiteit. Als tiener hield me dat erg bezig en deed ik ook mijn best daarvoor. Ik was een heel meisjesachtig meisje.
Ik ben opgegroeid in een vrij conservatieve omgeving waarin heel binair wordt gedacht. Je had jongens en meisjes, mannen en vrouwen, en hoe beter je binnen dat hokje paste, hoe ‘beter’ je bezig was. Je wordt als vrouw geacht je sociaal te gedragen, zorgzaam, dienstbaar. En ook: het is belangrijk om er op je best uit te zien.”
Queer community als inspiratiebron
“Toen ik begin twintig was is dat gaan verschuiven. Ik verhuisde naar Amsterdam en ging naar de modeacademie, waar je met expressie aan de slag gaat. Toen ik op een gegeven moment ook erachter kwam dat ik queer ben heeft dat veel in beweging gezet. Hoe meer ik de queer community opzocht, hoe vaker ik zag dat je in feite alle kanten op kunt. Daar bestond ruimte voor jou als specifiek persoon, los van je gender.
“ Als vrouw merk ik de enorme druk van bijvoorbeeld dat zogenaamd zorgzaam moeten zijn, en vriendelijk en aantrekkelijk. ”
Voor mij is vrouwelijkheid en mannelijkheid iets wat we als maatschappij zo verzonnen hebben. De feministische filosoof Judith Butler zegt het mooi: gender is performance. Vanaf het moment dat je uit de baarmoeder komt begint de conditionering richting vrouw of man; je optreden.”
De druk om een ‘goede’ vrouw te zijn
“Het is lastig om daaruit te breken, ook als je dat graag wil. Als vrouw merk ik de enorme druk van bijvoorbeeld dat zogenaamd zorgzaam, vriendelijk en aantrekkelijk moeten zijn. Het wrijft nog altijd, ergens bestaat nog steeds het idee dat ik niet goed genoeg ben als ik daar niet aan voldoe.
Ik zie dat in de praktijk wanneer ik mezelf vergelijk met mijn partner, die cis-man is. Het leven is ogenschijnlijk gelijkwaardiger geworden, maar vrouwen blijven een verantwoordelijkheid voelen op het gebied van bijvoorbeeld het huishouden en de zorg voor kinderen die mannen naar mijn mening minder ervaren.
“ Voor onze toekomst droom ik van een soort genderfuturisme waarin we het concept gender helemaal kunnen loskoppelen van hoe we eruitzien en moeten zijn. ”
Ook heb ik het idee dat bij vrouwen bepaalde waarden onderbelicht blijven. Het is misschien niet gek dat mannen analytischer zijn wanneer die eigenschap bij jongetjes wordt toegejuicht en bij meisjes, onbewust, wordt afgekapt. We werken actief mee aan het instituut gender. Andersom gaat dat trouwens ook op: waar voor meisjes de ruimte bestaat om emotie te laten zien geldt dat voor jongetjes veel minder, met de gevolgen van dien.
Zelf ben ik weleens benieuwd hoe ik was geweest als ik niet zo’n conditionering van buitenaf had gekend. Ik heb het idee dat ik beter voor mezelf zou kunnen kiezen en meer zelfvertrouwen had. Ik denk toch dat je als vrouw wordt geleerd niet te hoog van de toren te blazen.”
“ Mijn eigen figuren ogen heel zacht en glooiend, ook de wat meer masculiene types hebben op die manier feminiene kenmerken. ”
Spelen met hoe vrouwelijkheid eruit kan zien
“Inmiddels ben ik heel anders naar het idee van vrouwelijkheid gaan kijken. Ik zie gender wel als een construct, maar we leven er nou eenmaal in en daarom probeer ik er op een spelende manier mee om te gaan. Dat is ook wat ik doe met mijn kunst, die ik inzet als een soort onderzoekstool om gender te bevragen. Ik heb als het ware een eigen wereldje gecreëerd, GaryWelt , waarin alles kan bestaan op het gebied van seksualiteit en identiteit.
Voor onze toekomst droom ik van een soort genderfuturisme waarin we het concept gender helemaal kunnen loskoppelen van hoe we zouden moeten zijn. Dat doe ik ook bij mijn figuren: ik mix en match primaire en secundaire geslachtskenmerken, het hyper-feminiene en -masculiene. Mijn figuren ogen heel zacht en glooiend, ook de wat meer masculiene types hebben op die manier feminiene kenmerken. Tegelijkertijd loop ik er nu tegenaan dat gender natuurlijk veel meer is dan alleen ons uiterlijke voorkomen. Maar hoe beeld je dat visueel uit? Daar denk ik nu veel over na.”
Representatie doet ertoe
“In mijn werk voor opdrachtgevers ben ik beperkter in wat ik kan laten zien, maar ook daarin probeer ik te werken aan meer representatie. Ik denk bewust na over stereotypes die ons voeden en creëer vervolgens tegengeluid. Zo wil ik ook gemarginaliseerde groepen, zoals non-binaire en trans mensen, meer op de voorgrond brengen. En zo hoop ik een klein steentje bij te dragen aan de visuele diversiteit in de media.
Sommige mensen zijn bang dat hetgeen wat ze kennen verdwijnt, dat hun ‘normaal’ in gevaar komt, maar daar is helemaal niemand mee bezig. Er moet gewoon meer ruimte komen voor iedereen.”
“ Ik identificeer me soms liever als wezen, daar word ik vrolijk van. Uiteindelijk zijn we allemaal maar gewoon wezens. ”
Eigen idee van vrouw-zijn
“Als het gaat om wat vrouwelijkheid nu voor mij betekent: ik weet inmiddels dat ik mag kiezen wat ik interessant vind en wil behouden in mezelf maar dat ik me ook meer masculien kan uiten als ik daar zin in heb. Het zit allemaal in mij, ik hoef geen keuze te maken om zogenaamd waardig te zijn. Die vrijheid om te kunnen spelen heeft me veel gegeven in wie ik wil zijn – wie ik ben.
Ik identificeer me soms liever als wezen, daar word ik vrolijk van. Uiteindelijk zijn we allemaal maar gewoon wezens.”
Wij doen mee met Internationale Vrouwendag. Jij ook? Kom in actie tegen hokjesdenken, vergroot je bewustwording en verdiep je in normdoorbrekende verhalen over vrouwelijkheid.
- Hen, hij, zij: laat iedereen vrij! Wij kwamen in actie tijdens de Feminist March (op 5 maart in Amsterdam). Lees hier meer.
- Wat is vrouwelijkheid? Stap uit het hokjesdenken, ga het gesprek over gender aan met onze gratis kaarten Het Gendergesprek.
- ‘Mijn menstruatiebuikpijn maakt niet dat ik me vrouwelijk voel.’ Lees Annemie’s verhaal.
- Wat betekent vrouwelijkheid als je buiten de norm valt? Beluister hier de FMNST TALKS x Humanistisch Verbond podcastaflevering over Vrouwendag, intersekse zijn en genderhokjes.
A list of posts
En we doen meer. Lees hier alles over ons thema Genderidentiteit.
Tags:#gender#genderidentiteit#mijn gender#vrouwelijkheid#vrouwendag
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.