‘Een echte man kan ook integer en zachtaardig zijn’
Jeffrey Dral (28) schreef het young adult-boek Liegen zul je, gebaseerd op zijn eigen ervaringen met een volwassen stel dat hem op zijn zestiende inpalmt en een jaar lang misbruikt. Bestaat er een stigma rondom man-zijn en seksueel misbruik en wat merkt hij daarvan? En hoe denkt hij over ‘mannelijkheid’ anno nu, in het kader van Internationale Mannendag?
Triggerwarning: let op, dit artikel gaat onder meer over seksueel misbruik.
‘Voor mij is een dag als Internationale Mannendag geen feestdag om te vieren dat ik ‘man’ ben. Wel vind ik het een mooie aanleiding om de dialoog aan te gaan. Ik vroeg laatst aan vrienden wat zij onder ‘mannelijk’ verstaan. Is dat niet gewoon minder relevant geworden, antwoordden ze. Soms voel ik onzekerheid naar aanleiding van de manier waarop vandaag de dag door sommigen over mannen wordt gepraat. Dan denk ik: vergeet niet dat niet iedereen hetzelfde is. Scheer niet alle mannen over één kam.
Een echte man
Zelf heb ik me altijd jongen of man gevoeld, maar ik ben me er mijn hele leven al van bewust dat ik niet voldoe aan het plaatje van een typische man. Ik ben bijvoorbeeld heel empathisch en daar ook trots op, terwijl er ook mannen zijn die die zachte kant juist zo onzichtbaar mogelijk willen laten lijken. Ik denk dat iedereen eigenschappen in zich heeft die we als zogenaamd mannelijk of vrouwelijk bestempelen — bij de een zijn bepaalde eigenschappen alleen sterker dan bij de ander. Dat heeft, volgens mij, niet per se iets met je gender te maken. Op mijn werk zie ik dat ook bij de mensen met hoge functies; zij hebben een bepaalde soort zakelijkheid en kunnen zich hard opstellen. Is dat dan per se mannelijk? Ik denk het niet, want ik zie het vrouwen ook doen.
Ik vind het mannelijk als je een belofte maakt en die nakomt. Ik vind het mannelijk als je je bewust bent van hoe je overkomt en je verantwoordelijkheid neemt. Als ik denk aan een voorbeeld van een echte man denk ik meteen aan mijn vader. Hij staat er en zorgt voor zijn gezin. Soms kan hij zich ook ontzettend boos maken over gebeurtenissen uit het verleden, zoals wat mij is overkomen, maar als ik daarop doorvraag ontdek ik altijd dat zijn boosheid voortkomt uit zorgzaamheid en zachtaardigheid. Wat ik bedoel te zeggen: voor mij is een echte man iemand die integer is en waarop je kunt bouwen. Maar ik blijf toch altijd vinden dat die eigenschappen niet alleen toebehoren aan mensen met een piemel.
Kunnen ‘echte mannen’ wel slachtoffers zijn?
Volgens mij zitten vooroordelen, stereotypen en hokjesdenken veel bewustwording in de weg. Ze kunnen zelfs gevaarlijk zijn, dat heb ik aan den lijve ondervonden. Toen ik jong was had ik een heel specifiek beeld van iets als verkrachting en dat was dat iemand mijn zusje te pakken zou krijgen. Dat was heel gewelddadig en bovendien iets waar meisjes bang voor moesten zijn. Natuurlijk wist ik dat ik ook geen snoepjes van vreemden mocht aanpakken, maar ik had mezelf nooit in andere scenario’s ingedacht — de scenario’s die zogenaamd alleen meisjes konden overkomen.
Het was een heel onverwachte situatie waarin ik op mijn zestiende terechtkwam. Ik deed toen al vijf jaar aan kunstschaatsen en was heel ambitieus. Ik stond vaak op het ijs en had meerdere trainers. Met een van hen raakte ik bevriend. Ik was toen net naar mijn ouders uit de kast gekomen en worstelde met het vertellen aan de rest van de wereld. Ik keek op naar hem en zijn vriend. Toen ik een keer bij ze mocht logeren ging het mis. Ik werd wakker met een hand op een plek waar die niet mocht zitten zonder toestemming . Ik bevroor. Ik durfde niets te doen.
Ze waren manipulatief, maar niet agressief. Nu ik ouder ben begrijp ik wat mij als jongen is overkomen, ik was er op geen enkele manier op voorbereid. Ik weet nu ook dat er veel andere jongeren zijn die te weinig van het onderwerp afweten. Veel van de slachtoffers van seksueel misbruik zijn jongens en mannen, maar in de media zien we vrijwel alleen de verhalen van meisjes en vrouwen. Dat houdt het beeld in stand dat dit alleen hen zou kunnen overkomen.
Mannelijke slachtoffers zijn vaak ook minder uitgesproken over wat hen is overkomen. Misschien zijn ze bang dat het afbreuk zal doen aan wie ze zijn. Ik begrijp dat gevoel wel, want het is nogal wat om naar buiten te treden over misbruik. In feite zeg je dan: ik ben een slachtoffer. Als ik dat koppel aan vooroordelen over mannelijkheid, begrijp ik wel waarom dit alles voor mannen moeilijker bespreekbaar is. Kunnen ‘echte mannen’ wel slachtoffers zijn? Natuurlijk.
Liegen zul je
Praten is gezond en doorbreekt het stigma. Nog belangrijker: zwijgen lost niets op. Boosheid trouwens ook niet. Al kan het toelaten van woede, bijvoorbeeld met een therapeut, wel helpen om schuldgevoelens en schaamte opzij te zetten. Naast praten, was er voor mij nog een andere belangrijke manier om mijn gevoelens te verwerken: schrijven. Het boek schreef ik in eerste instantie voor mezelf, maar toen een uitgeverij het wilde uitbrengen ontstond de perfecte kans om anderen via mijn verhaal te helpen. Seksueel geweld kan iedereen overkomen, we móeten erover blijven praten. Het vinden van de juiste woorden voor dat soort gesprekken kan lastig zijn. Daar hoop ik dus een beetje mee te helpen.
Dat ik me er nu over uitspreek zorgt ook voor veel verbinding met anderen; ik ontvang veel steun en begrip, maar bied dat ook aan anderen. Sinds het uitkomen van mijn boek krijg ik vele mailtjes en berichten op Instagram van jongens en mannen die soortgelijke dingen hebben meegemaakt en na het lezen van mijn verhaal inzien hoe niet oké die situaties waren. Of ze realiseren zich dat ze bepaalde dingen nog niet hebben verwerkt.
Uiteindelijk is alles een soort zoektocht, denk ik. Wat voor mens ben ik? Wat betekent mannelijkheid voor mij? Hoe ga ik om met wat me is overkomen? Ik ondervind alles gaandeweg en blijf trouw aan compassie en zelfcompassie.’
