‘De vrijheid om jezelf te kunnen zijn is het mooiste dat er is’
In het kader van de Internationale Dag voor Non-binaire Mensen (14 juli) delen we drie verhalen van drie personen. Bart Mijland, humanisticus en coördinator loopbaanoriëntatie aan de Universiteit Utrecht, is daar een van. Wat betekent non-binair zijn voor hen?
“Mijn persoonlijke voornaamwoorden zijn die en diens, al moet ik zeggen dat ik er niet over val als mensen dat verkeerd doen. Ik weet dat we met z’n allen nog in een leerproces zitten. Bovendien is het ook niet het belangrijkste onderdeel voor mij van naar buiten treden als non-binair. Dat zit ‘m meer in de kleding die ik draag en oorbellen, hakken en make-up, en tegelijkertijd ook een baardje hebben. Het kunnen spelen en experimenteren daarmee; uiting geven aan hoe ik me voel.
“Dat is trouwens nog best nieuw voor mij. Pas twee jaar geleden realiseerde ik me dat het ook over mij ging als we het hebben over non-binaire mensen. Op mijn zestiende kwam ik uit de kast als homoseksueel. De ‘vrouwelijkheid’ die ik in me heb koppelde ik altijd daaraan. Helaas kreeg ik toen wel te horen dat ik niet ‘te gay’ moest zijn. Dat ging natuurlijk over dat vrouwelijke.
“Daardoor ging ik mijn gedrag in de loop der tijd aanpassen, zeker in het openbaar. Bij een deel van mijn vrienden en familie kon ik dan weer juist meer mijzelf zijn. Maar zeker op straat en op werk heeft dat inhouden van mezelf een grote impact gehad. Het mooie is dat ik nu al die delen van mezelf begin te omarmen. Ik voel me echt meer een volledig mens. Het is niet altijd makkelijk, maar wel heel tof dat het me steeds beter lukt.”
“ Toen ik mezelf zo zag, met die lange pruik en mijn baard, dacht ik: wow, ik heb mezelf nog nooit zo mooi gevonden. ”
‘Dragsploration’
“Al voor RuPaul’s Drag Race had ik interesse in drag en door dat programma kwam dat terug. Op een gegeven moment gaven een vriendin en mijn man een make-upset cadeau. Dat vond ik heel confronterend: hoezo kreeg ik dit? Ik associeerde het in eerste instantie niet met drag maar met ‘dagelijks gebruik’. Achteraf een heel duidelijk teken van hoe het iets in mij aansprak wat naar buiten moest, al deed ik er nog niet veel mee. Wel startte ik een ‘dragsploration’.
“Tijdens de coronalockdown zou ik via Zoom een dragbingo hosten. Daarvoor had ik een nieuwe pruik besteld, want degene die ik al had kwam niet goed over op beeld. Die nieuwe was een heel realistische met lang bruin haar. Toen ik ‘m opzette schrok ik ervan. Fuck, dacht ik, ik heb mezelf nog nooit zo mooi gevonden als nu – met ook mijn baard en bril. Dat gaf de doorslag: ik kon en wilde dit niet langer negeren. Het was ook meer dan ‘even’ optreden als drag waarbij je als het ware een rol speelt. Hier zag ik mezelf.”
Vrijheid om te kijken wat bij je past
“Het is nog altijd een zoektocht, maar het label ‘man’ paste me niet meer, dat wist ik toen wel zeker. Voor mij geeft mijn non-binaire identiteit me de vrijheid om te verkennen wat bij mij past. Die vrijheid gun ik trouwens iedereen. Ik denk dat veel mensen de bestaande strakke normen van mannelijkheid en vrouwelijkheid weleens als te krap ervaren. Maar ook als humanisticus vind ik het interessant: eindelijk kan ik mijn complete mens-zijn verkennen, in alle facetten.
“ Het is nog altijd een zoektocht, maar het label ‘man’ paste me niet meer, dat wist ik toen zeker. ”
“Mijn man, met wie ik toen al ruim tien jaar samen was, is ook ongelooflijk supportive geweest. Voor hem is het natuurlijk anders: hij is getrouwd met een persoon die zichzelf opeens geen man meer noemt. Wat betekent dat voor hem? Maar hij vindt vanaf het eerste begin dat ik dit pad moet verkennen en hij geeft me veel ruimte daarvoor. Dat we open erover communiceren helpt. Ik wil ook dat hij het aangeeft wanneer iets teveel voor hem is. Zo belangrijk is hij voor mij, het is niet zo dat mijn zelfexpressie boven alles gaat.
“Iemand anders die me erg steunt is mijn zus. Ook haar heb ik vanaf het begin betrokken in mijn zoektocht, ook voordat ik besloot dat ik me identificeerde als non-binair. Ze geeft me soms ook kleding of helpt nieuwe dingen uitzoeken. Mijn man is dan gelukkig ook heel duidelijk over wat hij wel of niet leuk vindt. Laatst had ik een oude jurk van mijn zus gekregen. Zelf vond ik die heel leuk maar mijn man vond het niets, het deed hem teveel aan mijn zus denken.” Lacht.
‘Gewoon’ als compliment
“Natuurlijk zijn er ook genoeg mensen voor wie dit allemaal best nieuw is. Een vriendin van me is in de zestig en die vond het ook wel even wennen, maar als we nu samen naar concerten gaan en ik bijvoorbeeld oorbellen draag complimenteert ze me ermee. Ze vindt het mooi om te zien hoe ik me ontwikkel zegt ze dan, en ziet dat ik op die momenten echt mezelf ben en sta te stralen. Dat is natuurlijk superleuk. Dat soort reacties geeft ook steun en motivatie om dit te blijven verkennen.”
“ Het was geweldig om voor het eerst in het openbaar in een jurk met hakken rond te lopen. Heel bevrijdend. ”
“Anderzijds vormen juist vreemde mensen op straat die niet op- of omkijken wanneer ze me zien de beste reacties. Want het is best spannend om naar buiten te gaan, je weet dat er geregeld narigheid plaatsvindt met mensen die zich buiten de norm uiten. Vaak genoeg deed ik toch maar even snel mijn oorbellen uit voordat ik de deur uitging. Maar als ik me dan wel uit zoals ik op dat moment wil en mensen reageren heel normaal dan geeft me dat een geweldig gevoel.
“Zo ben ik laatst zelfs in een jurk naar een optreden in Amsterdam gegaan. Onderweg had ik die nog wel omhoog gestroopt, met een broek eronder, maar eenmaal daar liet ik ‘m zakken. Ik kreeg ook complimentjes van de dames die naast ons zaten. Het was geweldig om voor het eerst in het openbaar in een jurk met hakken rond te lopen. Heel bevrijdend voelde dat. Alleen al het kunnen experimenteren hiermee heeft me veel gebracht. De vrijheid om jezelf te kunnen zijn is gewoon het mooiste dat er is.”
A list of posts
Doorbreek het hokjesdenken!
Het Humanistisch Verbond staat voor vrijheid om te zijn wie je wilt zijn: zonder beperkende hokjes of kaders waaraan je moet voldoen. Helaas wint overal in de wereld het conservatieve gedachtegoed terrein. Mensen die uit hun hokje willen stappen worden gediscrimineerd of krijgen zelfs te maken met geweld.
Van oudsher komen wij op voor minderheden. We stimuleren het gesprek over genderhokjes en komen op voor de rechten van iedereen die hier niet in past. Lees hier meer over ons thema Genderidentiteit en hoe jij ons werk kunt steunen.
