Zingeving zit vaak in kleine, alledaagse dingen
Een oprechte vraag, een stukje muziek uit iemands jeugd of eerst wassen en dan pas ontbijten: het is allemaal zingeving. Zingeving wordt soms te complex gemaakt, vindt Wout Huizing. Hij werkte meer dan 20 jaar als geestelijk verzorger in de ouderenzorg en is gespecialiseerd in zingeving, ook bij mensen met dementie.
Welke rol speelt zingeving in geestelijke verzorging?
“De Hongaarse schrijver György Konrad zei: ‘Vraag mensen naar de zin van het leven en ze vertellen hun levensloop.’ Een mooie uitspraak. Als je het met mensen hebt over wat ertoe doet in hun leven, krijg je zicht op hun zingeving. Laat dat nu juist de kern van het vak zijn. Als geestelijk verzorger heb je écht tijd voor mensen. Je kunt in alle rust contact met ze aangaan en praten over levensvragen.”
Wat moet je kunnen als geestelijk verzorger?
“Geestelijk verzorgers behandelen natuurlijk altijd de grote levensvragen. Maar ze zijn ook goed in gesprekken op het kleinere, dagelijkse niveau. Natuurlijk, de levensvragen moeten aan bod komen, maar zingeving is een groot thema. ‘De zin van het leven’, je kunt er wel veel moeilijke woorden aan geven, en allerlei volzinnen als definitie van zingeving.
Ik vind het belangrijk dat we zingeving niet te complex maken. Het hoeft niet per se om ingewikkelde zaken te gaan. Ook in alledaagse dingen vind je zingeving. Het dient zich aan, is ook iets wat soms op je pad komt. De momenten waarop je geniet en de ontmoetingen die je met anderen hebt. Juist in die kleine dingen zit vaak het geluk en zingeving. “
Hoe zit dat bij mensen met dementie?
“Bij mensen met dementie is het belangrijk om na te gaan wat hen vroeger aansprak en daarop aan te sluiten. Dus: van welke muziek houdt iemand? Welke spelletjes speelden ze graag? Ik weet wel dat het bij mensen met dementie erg kan verschuiven en veranderen, maar je hebt wel een mooi vertrekpunt met hun levensgeschiedenis en kunt emoties beter begrijpen. Ook een ‘levensboek’ kan goed werken. Dat is een document, vaak gemaakt door mantelzorgers/ familie, waarin aanknopingspunten staan over het leven van de betreffende persoon. Door daarop aan te sluiten, wordt iemand vaak getriggerd om meer over zichzelf te vertellen en komen er hele mooie verhalen boven. Muziek waar mensen van houden is ook een bron van zingeving voor mensen met dementie.
Zingeving kan eveneens zitten in iemands ritme en rituelen. Bijvoorbeeld dat iemand na het opstaan eerst gewassen en aangekleed wil worden en daarna de boterham. Dat soort rituelen geeft mensen rust.
Peterjan van der Wal promoveerde onlangs aan de Universiteit voor Humanistiek met het proefschrift: Wat maakt het leven de moeite waard? Ouderen aan het woord die permanent van intensieve zorg afhankelijk zijn. Hij onderzocht zingevingsbronnen en -behoeften. Een belangrijke conclusie: zingeving komt uit van betekenis zijn voor een ander. Dit is een goed aandachtspunt bij iemand die dement is. Zo kun je dat doen door je gesprekspartner als raadgever aan te spreken: “Hoe ziet u dat?” Of: “Wat fijn om u weer te zien.” Ook dat is zingeving.”
Reliëf en het Humanistisch Verbond zitten samen met zes andere partijen in de Coalitie Van Betekenis tot het Einde. Deze coalitie stimuleert dat mensen met elkaar in gesprek gaan over de laatste levensfase. Waarom is dat zo belangrijk?
“De Coalitie is opgericht omdat we meer aandacht willen voor het belang van het gesprek over de laatste levensfase en het levenseinde. Uit onderzoek van Sterven op je Eigen Manier (Stem) bleek dat twee derde van de Nederlanders daar liever geen aandacht aan besteedt. “Doe een beetje gezellig”, dat soort reacties roept het bij mensen op.”
En dan komt Van Betekenis tot het Einde…
“Ja, we sporen mensen aan om die gesprekken wél te hebben. Door de dialoog daarover aan te gaan, maak je bewustere keuzes en ben je bewuster van je eigen waarden. We bieden praktische tips om deze gesprekken aan te gaan. En omdat we acht heel verschillende partijen zijn, vertegenwoordigen en bereiken we zeer uiteenlopende groepen in de samenleving.”
Wout Huizing was meer dan 20 jaar predikant en geestelijk verzorger in de ouderenzorg. Sinds 1993 werkt hij als stafmedewerker bij Reliëf, de christelijke vereniging van zorgaanbieders en bevordert menslievende zorg in Nederland. Zijn specialisaties zijn de thema’s levensverhaal, het levenseinde, geestelijke verzorging en supervisie en intervisie. Hij schreef meerdere boeken over levensverhalen, geestelijke verzorging en zingeving voor ouderen en mensen met dementie.
In De Leeuwenhoek On Tour
Human en het Humanistisch Verbond organiseren de gratis bijeenkomsten In De Leeuwenhoek On Tour, mede mogelijk gemaakt door Van Betekenis tot het Einde. Aan de hand van fragmenten uit de serie In De Leeuwenhoek snijden we dilemma’s aan rond zorg voor mensen met dementie waarover graag met jou in gesprek gaan. Hoe kan de zorg voor mensen met dementie menselijker en liefdevoller? Kijk hier voor data en gratis kaarten.
Foto boven artikel: Hans Pool, beeld uit serie In De Leeuwenhoek, via Human.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.