Worden de Groningers nu wel gehoord?
Na de zomer gaat de parlementaire enquête naar de aardgaswinning in Groningen weer van start. Er is weinig vertrouwen, aldus Marjo van Bergen, die al jaren als humanistisch geestelijk verzorger in Groningen actief is.
Veel mensen kijken niet eens
Op maandag 27 juni zit van Bergen samen met een aantal bewoners voor de televisie. Klaar voor de eerste verhoren. In de kamer hangt een gespannen sfeer, bijna angst: zal nu een waarheidsgetrouw beeld naar buiten komen over hoe erg het voor ons is? Vooral de 80 jarige Sijbrand Nijhoff maakt indruk. Hij heeft een map met foto’s meegenomen. Op een van de foto’s zijn scheuren te zien in de balken van zijn boerderij. Deze scheuren zitten ook in de Groninger mens, geeft hij de commissie mee. Het gezelschap in de kamer zit op het puntje van zijn stoel. Dan noemt Nijoff de naam van Liefke Bos, voortrekker in de strijd om herstel en in 2021 overleden. “Op dát moment viel iedereen in de kamer stil”, vertelt van Bergen. “Mensen moesten huilen en gingen spontaan ook namen noemen van mensen die waren overleden. Het is een wijdverspreide vrees in Groningen, vooral bij mensen die al wat ouder zijn: maak ik de versterking van mijn woning nog wel mee?”
Waar het om gaat, aldus van Bergen, is dat sterven tijdens een periode van grote aardbevingsstress door veel bewoners toegeschreven wordt aan die stressfactor. “Daar ken ik meerdere verhalen van. Een persoon heb ik zelf gesproken, van anderen sprak ik de nabestaanden. Het grijpt mensen enorm aan. Ze zijn aan het opkroppen. De stress gaat onder de huid zitten. Daar kun je ziek van worden. Letterlijk.”
“ De stress gaat onder de huid zitten. Daar kun je ziek van worden. Letterlijk. ”
Schaduwkanten
Zestig jaar gaswinning heeft Nederland veel gebracht, maar heeft zeker voor gedupeerden schaduwkanten. Zo begint commissievoorzitter Tom van der Lee (GroenLinks) standaard elk verhoor tijdens de lang verwachte parlementaire enquête Aardgaswinning Groningen. Eind augustus gaat de commissie verder met de in totaal 70 verhoren. Voorafgaand zijn 600 duizend documenten verzameld en 124 gesprekken gevoerd. Ook met van Bergen en haar team is gesproken. Door te luisteren naar de verhalen van aardbevingsslachtoffers probeert een team geestelijk verzorgers, onder leiding van Marjo van Bergen, mensen in Groningen te helpen leven met onrechtvaardigheid, onmacht en aanhoudende stress. Van Bergen: “We hebben de commissieleden meegegeven dat er behalve oog voor juridische en politieke waarheidsvinding ook aandacht moet zijn voor wat de aardgaswinning met het leven van de Groningers heeft gedaan. En ik ben niet ontevreden, tijdens de eerste week van de verhoren deed de commissie inderdaad zijn best om het leed boven water te krijgen. Zo’n Peter Kwint, een stoere SP’er deed meerdere pogingen, daar heb ik min of meer met vertedering naar gekeken, maar of het genoeg is, weet ik niet.”
Hard hoofd
Een groot aantal Groningers heeft een hard hoofd in de uitkomst van de enquête, vangt van Bergen op. “Ik spreek veel mensen die niet eens hebben gekeken naar de verhoren en ook niet van plan zijn te gaan kijken. Ze sluiten zich af en zeggen: wat ze doen, interesseert me niet, want het heeft toch geen zin. Sommigen kijken bewust niet omdat ze het niet allemaal willen herbeleven. Ook hoor ik zeggen: ik geloof het pas als het hier klaar is. Ze voelen aan hun water dat die parlementaire enquête niets zal uitmaken. Wordt mijn huis nu wel ineens versneld hersteld? Word ik voortaan niet meer met wantrouwen bejegend? Krijg ik nu wel gewoon te horen wat er in de bodem gebeurt? De mensen hier zijn inmiddels zo murw gebeukt dat ze niet eens meer in staat zijn om een rationele inschatting te kunnen maken van de parlementaire enquête. Tegenover hen heeft altijd een juridisch monster gestaan dat aanhoudend, vanuit wantrouwen, alles in het werk heeft gesteld om te ontwijken.”
Erkenning
“ Sommigen kijken bewust niet omdat ze het niet allemaal willen herbeleven. ”
“Wat Groningers willen dat er uit de enquête komt, is erkenning. Niet impliciet maar expliciet. Dat heel Nederland voelt dat wat er in Groningen is gebeurd, willens en wetens is gebeurd. De vraag is: krijgt de commissie dat voor elkaar? Dan zal er dus iemand moeten zijn die tijdens de verhoren hardop zegt dat er doelbewust is vertraagd met de herstel- en versterkingsoperatie. Maar ook dat de belangen van de Groningers tijdens de besluitvorming over de Groningse gaswinning bewust niet zijn meegewogen vanwege de enorme financiële belangen. Dat er moedwil in het spel was en dat er bewust is ontweken, ontdoken, vermeden. Dát is wat veel Groningers willen horen. Maar ik heb het Annemarie Jorritsma niet horen zeggen. Sterker nog, tijdens haar verhoor liet ze op geen enkel moment blijken dat het haar iets deed welk leed zich in Groningen voltrekt. Daar zit misschien nog wel de grootste pijn van veel Groningers: het lijkt de rest van het land niet te interesseren. Maar Groningers zijn ook Nederlanders, het zijn onze landgenoten waarmee dit gebeurt.”
Meer weten over de problematiek in het aardbevingsgebied?
- Groningen is in existentiële crisis. Lees hier ons artikel.
- Niet alleen de huizen, ook de mensen zijn beschadigd: ‘Oog en oor voor de Groningers’.
- Persoonlijke getuigenis van Nicole van Eijkern, inwoner van het aardbevingsgebied.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.