Groningen is in existentiële crisis
Het leed van de bewoners van het aardbevingsgebied is na tien jaar niet langer te repareren met alleen een schadevergoeding. Groningen is in existentiële crisis. Hoog tijd dat de politiek dit erkent.
Machteloos, depressief, niet gehoord en niet gekend. De stress is in sommige gevallen zo sterk dat vroegtijdig sterven het gevolg is, blijkt uit recent onderzoek. Het leed van de bewoners van het aardbevingsgebied is na tien jaar niet langer te repareren met alleen een schadevergoeding. Er is sprake van een existentiële crisis. Een crisis waarbij het al lang niet meer gaat over de scheuren in de huizen, maar over levens. De politiek moet dit erkennen, voordat een tweede toeslagenaffaire dreigt.
“Hoe heeft het zover kunnen komen?” Deze vraag staat centraal in de parlementaire enquêtecommissie over het aardbevingsgebied die deze week van start is. Inmiddels is het aantal schademeldingen sinds 2012 opgelopen tot ruim boven de 85.000. De commissie onderzoekt welke effecten de besluitvorming en de schadeafhandeling hebben gehad. En vooral: hoe is omgegaan met de belangen van de Groningers? Eindelijk wordt door de politiek de mensen gesproken om wie het gaat: de bewoners zelf.
Je doet ertoe als mens
Sinds 2018 werkt een klein team geestelijk verzorgers in het aardbevingsgebied in Noordoost Groningen aan de ondersteuning van bewoners. Deze ondersteuning blijkt hard nodig: mensen lopen met hun ziel onder de arm en moeten hun verhaal kwijt. Na jaren van slepende overheidsprocedures en een ongelijke of ongelijktijdige behandeling zijn de mensen de wanhoop nabij. In Groningen is niet alleen de individuele zingeving aangetast, ook die van hele gemeenschappen. Wanneer een besluit van bovenaf ertoe leidt dat in een dorp de helft van de huizen wordt vervangen door nieuwbouw en de andere helft niet, doet dat iets met een hele gemeenschap.
Hoe lang is dit nog vol te houden?
De geestelijk verzorgers zien niet alleen wanhoop bij de Groningers, maar ook wantrouwen. Mensen gaan moeilijk het contact aan. Ze willen niet meer geraakt worden. Bij Geestelijke Verzorging Aardbevingsgebied (GVA) kunnen mensen in onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid delen wat er op dat moment speelt. Hoe verhoud je je ertoe? Hoe hou je het vol? Hoe wil je ermee verder? Samen met een geestelijk verzorger ga je op zoek naar wat je weer zin en betekenis in het leven kan geven. Geestelijke verzorging gaat niet over hoe je iets oplost, het gaat over je bestaan. Het gaat over jou als mens.
Geen lapmiddel
De overheid erkent het belang van geestelijke verzorging bij de ramp in Groningen en heeft hiervoor een tijdelijke subsidie verstrekt. Het tijdelijke karakter van de subsidie brengt echter de nodige problemen met zich mee. Bij Geestelijke Verzorging Aardbevingsgebied weten ze pas sinds enkele maanden dat ze weer verder kunnen met hun werk. Op zich goed nieuws, maar het heeft een schaduwkant. Door de blijvende onzekerheid zijn veel geestelijk verzorgers weggetrokken uit het aardbevingsgebied. Terwijl de mensen in Groningen juist behoefte hebben aan stabiliteit en échte ondersteuning. Niet het zoveelste lapmiddel.
Hoog tijd voor structurele ondersteuning
Volgens de huidige regeling is geestelijke verzorging niet voor iedereen betaalbaar en afhankelijk van tijdelijke financiering. De overheid heeft nu wel extra geld voorzien voor Groningen, maar hoe zit het met getroffenen van andere rampen of crisissen zoals de coronacrisis, de toeslagenaffaire of de huidige burn-out epidemie? Het is van groot belang dat er erkenning komt voor de existentiële en trage vragen waar mensen tegenaanlopen, zeker na een ingrijpende of traumatische ervaring. Het Humanistisch Verbond roept via een petitie minister Conny Helder (ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) op om geestelijke verzorging toegankelijk te maken voor iedereen.
Rampen en crisissen hebben langetermijneffecten: ook na het hoogtepunt van een ramp, zoals de aardbeving in Groningen, kun je tegen levensvragen aanlopen. Heb je dan geen recht meer op ondersteuning door een geestelijke verzorger? Levensvragen zijn niet tijdelijk: ze horen bij je (hele) leven. En ze zijn het waard om gehoord te worden.
Meer weten over de problematiek in het aardbevingsgebied?
- Lees hier de getuigenis van Nicole van Eijkern
- Meer over de existentiële crisis in Groningen
Deze oproep aan de politiek door Humanistisch Verbond directeur Robbert Bodegraven samen met humanistisch geestelijk verzorger Marjo van Bergen is gepubliceerd in Trouw op 27 juni 2022.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.