Dementerende ouderen stralen in Die Zauberflöte
Dementeren is wegkwijnen in een verpleeghuis. Niet als het aan humanistisch geestelijk begeleider Marike Tuin (40) ligt. Zij werkt met ouderen, met en zonder dementie, aan een opera, waardoor ze zichzelf ‘hervinden’. Samen met hun begeleiders en familie. Ze interviewde de dochter van een diva in Mozarts Die Zauberflöte. “Bij een repetitie gingen we een zwaardgevecht oefenen met een klein jongetje. Ze vond dit enorm bedreigend.”
De culturele sector zou nauwelijks kunnen bestaan zonder ouderen. Zij zijn de grootste kunst- en cultuurconsumenten. Voor de actieve kunstbeoefenaars zijn er talloze koren en andere verenigingen. Maar als de tachtig nadert of er komen allerlei ouderdomskwaaltjes in het spel, dan is het vaak uit met de pret. Men wil anderen niet tot last zijn of wordt onzeker. Dat merkt Marike Tuin op die ruim vijf jaar als humanistisch geestelijk begeleider in de ouderenzorg werkte.
Voor hen startte Marike Tuin een operaproject rondom Mozarts Die Zauberflöte. Het is geïnspireerd op een programma van operahuis Glyndebourne in Engeland. Daar zingen al bijna tien jaar naast het hoofdprogramma mensen met dementie en hun mantelzorgers in Raise your voice. “In Zutphen is de doelgroep iets breder, iedereen is welkom.” Hoe gaat dat nou, zo’n project met een zeer gemêleerde doelgroep? Marike Tuin greep haar kans om deelnemende dochter ‘Maria’ te spreken die samen met haar dementerende moeder enthousiast meewerkt aan de opera:
Hoe kwamen jullie erop mee te doen?
“Toen ik hoorde over dit project, was ik meteen enthousiast. Ik moest alleen mijn moeder nog meekrijgen. Ze woont nog zelfstandig, maar wil of kan niet toegeven dat ze dementeert. Als ik boodschappen moet halen en vraag of ze wat nodig heeft zegt ze weleens: ‘Ik kan mezelf niet vinden’. Ik kom elke vrijdag langs en dan doen we leuke dingen en ondertussen stop ik alle rekeningen en brieven die ik vind in mijn tas. Het eerste probleem was dat het repeteren voor de opera op woensdag plaatsvindt. Dit is heel lastig voor mijn moeder: dingen mogen niet veranderen, ze heeft helderheid nodig. Met sluwe plannetjes is ze vaak wel te verleiden tot van alles, als ze zelf het gevoel van controle maar houdt.”
Hoe ervaart je moeder het?
“Als ze er eenmaal is, vindt ze het heerlijk. Ze houdt er van om in het middelpunt van de belangstelling te staan. Ze is klassiek ballerina geweest en was een studiegenootje van Alexandra Radius. Nadat ze moeder werd, is ze altijd als amateur blijven dansen. Bij de eerste bijeenkomst bleek ze afwachtender dan ik dacht, maar deed ze uiteindelijk toch mee. Zij het op haar voorwaarden: ze creëerde haar eigen rol en werd toch nog het stralende middelpunt, zoals ze gewend was.”
Hoe gaat het met spelen?
“Je weet niet altijd wat er in haar hoofd omgaat. Bij een repetitie gingen we een gevecht oefenen, een zwaardgevecht met een klein jongetje. Ze vond dit bedreigend. Wij hadden ons niet gerealiseerd dat ze moeilijk onderscheid kan maken tussen theater en werkelijkheid. Ook is het soms lastig als er twee mensen met dementie naast elkaar zitten en samen moeten werken. Bij de eerste bijeenkomst zat ze naast Marja, die ook dementerend is. Dat was rampzalig, de vonken spatten eraf. Twee koninginnen, die zich beiden niet meer sociaal wenselijk gedragen, naast elkaar.”
Hoe is het voor jou om mee te doen?
“Ik vind het heel fijn. In het dagelijks leven ben ik als dochter toch vaak bezig om haar tekortkomingen te verbloemen en losgelaten steekjes op te vangen.In de groep bij de opera accepteert iedereen haar, ze vinden haar misschien wat exentriek maar ze zijn ook heel warm. De anderen zijn er voor haar en maken echt contact. Ook haar ongecontroleerdheid wordt opgevangen. Het is geweldig –ook voor mij om te zien- dat mijn moeder hier zo tot haar recht komt en kan stralen en genieten!”
Naschrift Tuin: Een project voor ouderen organiseren blijkt best lastig te zijn. Elke week is er wel een reden om niet te gaan. Veel ouderen vinden het moeilijk om nieuwe dingen te doen, buiten hun gewone regelmaat. Dat het toch gelukt is om een, zeer heterogene, groep te vormen en een prachtige voorstelling te maken mag een klein wonder heten. Het talent-op-leeftijd is te bewonderen op 11 maart om 11 uur in de Schouwburg van Lochem en op 12 maart om 15:00 uur in Luxor Theater Zutphen.
Meer informatie en kaarten bestellen? Kijk op de website van Kamertheater
Redactie: Saskia Markx
Foto: Vincent Tollenaar
Tags: #Dementie #Goed oud worden #humanistische geestelijke begeleiding (HGV)
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.