Achter het militaire uniform zit een mens
Werken bij de krijgsmacht kan uitdagend zijn. Hoe ga je hiermee om? Hoe houd jij je zelf staande in oorlogssituaties? Linda van Mierlo-Beurskens en Jurre Verveld vertellen hoe zij, als humanistisch geestelijk verzorgers bij defensie, militairen ondersteunen bij hun levensvragen.
Waarom zijn jullie humanistisch geestelijk verzorger (HGV’er) bij defensie geworden?
‘Ik wilde altijd dicht bij mensen staan’, vertelt Jurre. ‘Als HGV’er bij de marine ga ik onder andere meevaren met de vloot en sta ik heel dicht bij wat een militair doet. Zo ben ik aanwezig op de vreugdevolle en mooie momenten, maar ook als het allemaal even niet meer zo leuk is. Op dat soort momenten ondersteun ik militairen om in verbinding te komen met hun eigen gevoel en emoties. Zeker bij defensie is dat een aandachtspunt.’
Linda is elf jaar militair en vijf jaar burgermedewerker geweest bij verschillende krijgsmachtdelen. ‘Daar heb ik het één en ander meegemaakt. Een levensbedreigend incident; daarna blijft er iets over. Iets onbestemds. Er is psychisch niets mis en het lichaam is hersteld, maar de geest is geweld aangedaan. Zo ben ik in contact gekomen met geestelijke verzorging: hoe gaan we wat gebeurd is passen in het levensverhaal en hoe gaan we weer door? Bij de geestelijke verzorging kreeg ik de ruimte die ik nodig had om een antwoord te vinden op deze trage vragen. Ik hoefde niet te voldoen aan bepaalde definities of een stappenplan voor rouw. Niet klinisch maken en kapot analyseren, maar laten zijn zoals het is. Ik werd gehoord, kreeg ruimte voor mijn verhaal en werd niet beoordeeld. Dat gun ik alle militairen. Daarom ben ik zelf HGV’er geworden.’
Jurre is afgestudeerd als geestelijk verzorger aan de Universiteit voor Humanistiek en werkt als humanistisch geestelijk verzorger op de Nederlands-Belgische operationele school in Den Helder, waar verschillende operationele en tactische opleidingen worden aangeboden aan militairen van de marine. Linda heeft naast haar militaire loopbaan een studie gevolgd tot geestelijk begeleider. Nu begeleidt ze op het vormingscentrum Beukbergen, als humanistisch geestelijk verzorger, groepsconferenties en themaconferenties voor individuele deelname – die verband houden met de werk- en levenssituatie van de militair.
“ Ik werd gehoord, kreeg ruimte voor mijn verhaal en werd niet beoordeeld. Dat gun ik alle militairen. ”
Militairen vinden bij jullie dus een veilige plek om hun verhaal te doen?
‘Wij bieden een vrijplaats aan’, benadrukt Jurre. ‘Een veilige plek waar je alles wat op je hart ligt kunt vertellen, zonder gevolgen of oordelen. Persoonlijke dingen die je liever niet met een collega of leidinggevende wilt bespreken. Als HGV’ers rapporteren we niet en vallen we buiten de hiërarchie van defensie. Dankzij deze unieke positie en het ambtsgeheim krijgen militairen de ruimte om alles in vertrouwen te kunnen vertellen.’
Met wat voor vragen komen militairen bij jullie?
Jurre ziet dat veel militairen worstelen met hun eigen identiteit: wie ben ík nog in de geoliede machine van defensie? ‘Het uniform dat je bij defensie draagt staat voor waarden als loyaliteit, discipline en veiligheid. Dat doet iets met je, het vormt je. Sommige jonge militairen voelen zich, misschien wel voor de eerste keer in hun leven, verbonden met een groep.
Tegelijkertijd zit er een mens onder dat uniform met zijn of haar eigenheid, die ook wil verschijnen. Dit kan soms wringen. Dan gaan we samen op zoek hoe je hiermee om kunt gaan. Hoe raak je jezelf niet kwijt in deze organisatie? Wat vind je zelf echt belangrijk? Wat wil je ten diepste in het leven? Ook maandenlang op elkaars lip zitten op een schip brengt de nodige uitdagingen met zich mee. Hoe verhoud ik mij tot de groep? Wat voor ruimte kan ik creëren om even tot rust te komen?’
“ Het uniform dat je bij defensie draagt staat voor waarden als loyaliteit en discipline. Maar er zit ook een mens onder dat uniform. ”
Vooral wanneer militairen uitgezonden worden of door hun werk op één andere manier met geweld of onrecht in aanraking komen, kunnen veel vragen opkomen, vertelt Linda. ‘Je leven komt in gevaar, je ziet ellende, armoede, ongelijkheid, hard oorlogsgeweld. Je gaat je realiseren hoe bevoorrecht wij hier leven ten opzichte van andere plekken op deze wereld. Het ene moment zit je in een hele heftige wereld waar het over leven en dood gaat, de week erna sta je in de Albert Heijn en maakt iemand zich druk omdat de uien in blik op zijn. Het verschil kan niet groter zijn. Hoe combineer ik deze twee werelden? Hoe kan ik, na ervaringen die je kijk op de wereld soms kleuren, plots weer wennen aan een huiselijk leven met mijn partner op de bank? Hoe voeg ik weer in binnen de burgermaatschappij?’
“ Het ene moment zit je in een hele heftige wereld waar het over leven en dood gaat, de week erna sta je in de Albert Heijn en maakt iemand zich druk omdat de uien in blik op zijn. ”
Wat maakt jullie werk humanistisch?
Voor Linda staat de ‘H’ in HGV voor het niet hebben van dogma’s of oordelen. ‘Er voor iedereen kunnen zijn ongeacht seksuele voorkeur en geslacht. Ongeacht wat de persoon gelooft of doet. Dat is het mooie aan humanisme: het biedt ruimte aan mensen in al hun facetten.’
Voor Jurre gaat het om menselijke verbondenheid. De relaties die we aangaan met anderen; in het hier en nu met aandacht luisteren naar de persoon die tegenover hem zit. ‘Als ik in gesprek ben met iemand, zit er niemand tussen, geen God, alleen ik en de ander, en de relatie die we hierin opbouwen. Dit is niet doelgericht. Wat voor jou een waardevol leven is, ligt niet vast. We kunnen er wel samen naar op zoek gaan.’
