Waarom laten we het nadenken over de toekomst van de wereld over aan politici? Dat kunnen filosofen toch net zo goed of beter! Dat was het idee achter de G8 van de Filosofie op 18 april. Een mooi idee, maar sexy populaire filosofie en wijsbegeerte zit elkaar soms enigszins in de weg.
Zat je vroeger als filosofische geïnteresseerde in kleine zaaltjes tussen verdwaalde, verlegen, slecht geklede anderen, nu mag je midden in Amsterdam in de rij staan samen met een paar duizend hippe mensen in de Beurs van Berlage.Toch had er zin in. Grote denkers die over de problemen van onze tijd nadenken, dat belooft wat. Want inderdaad waarom zouden we wel een klimaattop, een economische top, en talloze andere toppen hebben, maar geen filosofische?
De G8 van de filosofie is door de organisatoren Filosofie Magazine, Human en Hivos uitstekend bedacht. Zo'n G8 is bovendien urgent want er verandert veel in de wereld, en we zoeken naar richting. Filosofen kunnen concepten verhelderen, vragen opnieuw formuleren en alternatieve denkrichtingen laten zien . Hun brein is scherp gesteld. Buiten het gewoel van alledag hebben ze net een andere blik en dat is verfrissend. Goed dat Omroep Human en Hivos meedoen. Want, wat is er nou humanistischer dan de liefde voor wijsheid?
En het was echt een top met denkers als Peter Sloterdijk, Damon Young, John Gray, Zygmunt Bauman, Benjamin Barber, Markus Gabriel, Aziz al-Azmeh en Sophie Oluwole. Ze stelden de goede vragen. Hoe zit het met flexibel werk, gaan islam en secularisme samen, is techniek goed, moet democratie op lokaal niveau georganiseerd worden, hoe beschermen we onze privacy en wat is zinvol onderwijs? Om het niet al te breed te maken, spitste de G8 zich toe op de status van technologie en technologische 'vooruitgang'.
In de grote zaal zet een opvallend goede realtime tekenaar de woorden van de spreker om in beeld. Ik word er wat door afgeleid, maar toch. De sfeer is ontspannen, het publiek jong, de debatten geëntameerd en de drukte gezellig.
Tot nu toe niets aan de hand, hoor ik u denken. Maar er was wel iets aan de hand. .
Ik kon me niet aan de indruk onttrekken, dat er net iets te veel terughoudendheid was om de moeilijke kanten van het denken te laten zien. De angst voor te veel abstractie zat de scherpte een beetje in de weg. Wijsbegeerte komt niet altijd goed tot zijn recht, door het zo publieksvriendelijk mogelijk te maken. Het beste uithangbord voor denken, is en blijft het denken zelf. Daar hoeft niet altijd een persoonlijke ervaring of een vereenvoudigde herformulering bij.
Filosofie is toch ook echt een vak, met soms een eigen taal. Soms is deze eigen taal nodig om te zeggen wat je wilt zeggen. Versta me niet verkeerd, filosofie voor een breder publiek toegankelijk maken is geweldig en was hoog nodig. Maar nu mag het wel weer een beetje filosofischer worden. Als ik leer tennissen moet ik ook de bijbehorende termen en taal leren. Ik moet me oefenen en geduld opbrengen. Ik kan er in het begin niets van maar wil graag beter worden. Ik kijk op naar degenen die meester in hun vak zijn. Als de tennisleraar te veel naar mijn beginnersniveau doorbuigt, haak ik een beetje af. Ik wil maar zeggen; dingen die inspanning en discipline vergen, een leerweg vragen en weerstand bieden, hebben zo hun eigen aantrekkingskracht. En die aantrekkingskracht, die miste ik een beetje op de G8.
Dat wijsbegeerte op zichzelf uitdagend is en niet gepimpt hoeft te worden, werd gelukkig ook voldoende getoond. Met name in de aparte lezingen kwamen de denkers zelf goed aan bod. En de winnaar van de Socratesbeker – Jan Bransen – is bij uitstek een filosoof die laat zien dat diepgang uit zichzelf spannend genoeg is.
Voor ons nuchtere Hollanders blijft filosofie een beetje wennen. Onnodig lijkt me, we kunnen het best aan. Werp de angst voor elitaire moeilijkdoenerij, voor complex jargon, voor eigen ervaring en gevoel overstijgende ideeën van u af! De tijd is er rijp voor. Volgend jaar dieper. Ik heb er nu al zin in.
Human, Filosofie Magazine en Hivos zijn al weer bezig met de volgende editie in 2015. Ter voorbereiding van de denkers-top van 2015 stellen ze een G800 samen. Een denktank van mensen die ideeën aandragen voor opzet en invulling van het programma. U kunt meedoen. Meld u aan voor G800 en denk mee, bijvoorbeeld over wat het thema van volgend jaar zou moeten zijn. Lees verder