Durven we de dood nog wel bij de uitvaart te betrekken?

Uitvaarten lijken steeds meer te gaan over het leven, vol herinneringen en verhalen. Waar blijft de dood bij een uitvaart? Het gemis, het verdriet? Wat betekent het gemis voor de rest van je leven? Op zaterdag 22 maart organiseert het Humanistisch Verbond het symposium Een doodwaardige uitvaart in crematorium/begraafplaats Driehuis, Noord-Holland.

Staat de dood centraal tijdens een uitvaart? Het antwoord op deze vraag lijkt een open deur, maar uitvaarten staan steeds vaker in het teken van het vieren van iemands leven, met persoonlijke symbolen en muziek, toespraken en herinneringen. Onze omgang met ‘de dood’ zelf is hierin veranderd. Het feit dat iemand er niet meer is en er niet meer zal zijn, lijken we liever te willen vermijden. Wat als we de dood wat meer bij het afscheid zouden betrekken? Zou een relatie aangaan met de dood het leven kunnen verrijken?  

Deze middag gaan we dieper in op onze omgang met de dood in de persoonlijke uitvaart: welke betekenis geven we eraan? Het programma bestaat uit prikkelende talks van vier dood- en uitvaartexperts Yvon van der Pijl, Martin Hoondert, Laura Cramwinckel en Mark Bos. Na elke talk is er ruimte voor gesprek. Scroll naar beneden voor het volledige programma.

Datum en tijd: zaterdag 22 maart 2025, 14:00 tot 17:00 uur 
Locatie: Crematorium Westerveld, aula Hazelaar, Driehuis
Duin en Kruidbergerweg 2-6
1985 HG Driehuis 
Westerveld is het eerste crematorium van Nederland met ook een historische begraafplaats. Een bijzondere, inspirerende locatie. Driehuis is vlakbij Haarlem en zowel per auto als met het OV goed bereikbaar.  
Na afloop is er de gelegenheid voor een drankje en hapje. Dit is bij de prijs inbegrepen.

Tickets:  
Regulier: 25 euro 
HV-leden: 15 euro  
Nog geen lid? Word het nu en profiteer meteen van vele kortingen: Word lid! – Humanistisch Verbond  
Drankje en hapje na afloop inbegrepen.
Gratis voor de humanistisch sprekers. Meld je aan via [email protected] 

Koop je ticket via het formulier onderaan deze pagina.
 
Ben je geïnteresseerd in onze maatschappelijke omgang met de dood? Dan is deze middag zeker iets voor jou. Het symposium is helemaal geschikt voor uitvaartverzorgers, ritueelbegeleiders en geestelijk verzorgers. Verwacht een middag van inspiratie, verdieping en ontmoeting van vakgenoten.

PE-punten 
Voor dit symposium kun je als uitvaartverzorger PE-punten krijgen (maximaal drie). Je kunt het symposium zelf indienen bij de NaVU met daarbij de naam van de activiteit, de datum en het bewijs van deelname. 

Yvon van der Pijl, cultureel antropoloog (Universiteit Utrecht) en doodsonderzoeker: “We zien een trend dat uitvaarten tegenwoordig vooral een viering van iemands leven zijn. Rouwenden staan stil bij de biografie van een overledene, maar niet zozeer bij wat het verlies van deze persoon betekent of hoe een overledene in een of andere vorm zal voortbestaan. De erkenning en ritualisering van de dood als transformatieproces kan evenwel van grote betekenis zijn. Ook voor rouwenden en nabestaanden die geen geloof hebben in een leven na de dood.”

Welke plek neemt de dood in de hedendaagse, seculiere uitvaart?  

1. 1. De persoonlijke uitvaart is niet meer weg te denken uit de manier waarop veel seculiere Nederlanders afscheid nemen van een dierbare. De uitvaartbranche, van ZZP-ondernemers tot grote uitvaartorganisaties, speelt nadrukkelijk in op het verlangen naar een origineel, op maat gemaakt afscheid.
   2. Maar ondanks het persoonlijke, unieke karakter hebben deze uitvaarten één ding gemeen: ze zetten het geleefde leven en de biografie van de overledene centraal. Het afscheid wordt vaak een viering; een weerspiegeling van het leven. Yvon van der Pijl verkent de wording van de persoonlijke, levensgerichte uitvaart, belicht de keerzijde ervan en roept de vraag op wat de betekenis van de dood kan zijn als onvermijdelijk onderdeel van het uitvaartritueel als overgangsproces.

Yvon van der Pijl is cultureel antropoloog (Universiteit Utrecht) met focus op levenseinde, rouw, afscheid en uitvaart.

Welke woorden geven we aan de dood wanneer we ermee worden geconfronteerd? 

In de uitvaart van nu kom je het muziekstuk niet zo vaak meer tegen: een requiem, ook wel een dodenmis genoemd, speciaal geschreven voor de overledene. Het beroemdste requiem is die van Mozart. Je hoort er zijn angst voor het onvermijdelijke in terug. Een andere beroemde is die van Brahms. Hij schreef het als troost voor de nabestaanden. Klassieke en moderne requiems zijn een inspirerende bron voor hoe je de dood kunt benaderen.

Aan de hand van muziekfragmenten neemt Martin Hoondert je mee in de verschillende perspectieven op de dood en hoe requiems als rituele vorm je laten nadenken over je eigen dood.

Martin Hoondert is universitair hoofddocent (Tilburg University) Rituele Studies /Death studies, theoloog, musicoloog. Ook is hij o.a voorzitter van de Funeraire Academie. 

Een seculier hiernamaals: hoe we vormgeven aan onze behoefte aan onsterfelijkheid.   

3. 3. We geloven steeds minder in een leven na de dood, toch blijven we moeite hebben met de dood als eindpunt. Zo proberen we vorm te geven aan het leven dat overblijft na de dood, bijvoorbeeld door herinneringen levend te houden, maar ook in de vorm van objecten en in architectuur.  Laura Cramwinckel zoomt in op hoe we in de persoonlijke, seculiere uitvaart met design de dood proberen te overstijgen.
   6. Laura Cramwinckel is hoofd Programma Tot Zover & Funeraire Academie.

Humanisme en de dood als bron van zingeving  

3. 3. 1. We drukken de dood graag ver weg. Door medische vooruitgang worden we alsmaar ouder en kunnen we de dood nog verder uitstellen. Zelfs in de uitvaart weten we de dood vaker onbenoemd te laten. Maar door ‘m te omzeilen en voorbij de horizon te verplaatsen, missen we een belangrijke bron van zingeving in het hier-en-nu.  

      Binnen het humanisme zijn er verschillende manieren om naar de dood te kijken, maar het uitgangspunt blijft toch dat onze dood echt het einde betekent van ons als persoon. Hoe moeilijk ook, juist dat besef kan van grote betekenis zijn voor een goed en zinvol leven. Mark Bos doet een oproep om de dood weer echt te durven aankijken, óók in de uitvaart.

   4. Mark Bos is humanisticus en programmamanager Laatste Levensfase bij het Humanistisch Verbond.  

Humanistisch Verbond en de dood  
Het Humanistisch Verbond is een levensbeschouwelijke organisatie die mensen van oudsher ondersteunt om richting te geven aan hun leven én hun dood. Dat doen we via inspiratie, handvatten en bijeenkomsten, maar ook via acties en campagnes.  

Lees hier meer over onze acties en activiteiten. En hier meer over de dienst Humanistisch sprekers bij uitvaarten.

Koop hier je ticket