Philipp Blom hield een heldere Socrateslezing ‘De Verlichting bevrijd(t). Wij moeten eindelijk afrekenen met de christelijke leer waarbij het lichaam slechts de transporteur is van de ziel, waarbij het genot van het lichaam als een gevaar wordt gezien voor het heil van de ziel. En het lijden van het lichaam noodzakelijk is en zelfs tot verlossing van het kwade kan leiden. Dit heeft geleid tot de miskenning van de positieve lichamelijke mogelijkheden van de mens zoals de wellust en de lichamelijke liefde die onontbeerlijk zijn voor het aardse geluk.
Radicale Verlichting
Blom is de herontdekker van vergeten 18eeuwse radicalen van de Verlichting als Diderot en Baron d`Holbach: zie zijn historische roman ‘Het Verdorven Genootschap’. Bekendere verlichters als Rousseau en Voltaire transformeerden volgens hem de christelijke leer slechts in een seculiere variant, die evenzeer was gericht op disciplinering van het gewone volk. Latere verlichte filosofen benadrukten vooral de rede, het denkvermogen en negeerden ook de lichamelijkheid van de mens. Blom verdedigt het humanistische uitgangspunt dat de mens zich in het leven hier op aarde moet ontwikkelen en zijn bestemming moet vinden, zonder perspectief op een toekomstig leven. Aards geluk en genot zijn daarbij logische doelen.
Waarden en normen van ‘ boven’ die dat in de weg staan hebben geen legitimiteit. Waarden komen tot stand binnen intermenselijke relaties. Wij mogen en kunnen dus Eros koesteren, bv. op het gebied van het lichamelijke, de seksualiteit, het artistieke en maatschappelijke. Driften zijn op zich niet slecht en hoeven niet op voorhand onderdrukt te worden, maar mensen kunnen onderling wel waarden en gedragsregels afspreken om elkaar geen schade te doen. Mensen zijn volgens Blom hartstochtelijke wezens met verstand. We moeten Eros dus niet onderdrukken maar juist koesteren en opvoeden.
Aanleiding genoeg om zijn bijdrage te gebruiken in de verschillende projecten die bij het Humanistisch Verbond op stapel staan en waarin de lichamelijke dimensie een belangrijke plaats krijgt. Wij kunnen ons daarbij laten inspireren door de Radicale Verlichters en hun voorgangers onder de klassieke Grieken en denkers uit het oude China. We lopen daarbij ook aan tegen vragen hoe de hedendaagse openlijke verheerlijking van het lichamelijke en het erotische te duiden. Voor Blom is dat toch vooral een commerciële variant op onderdrukkende christelijke waarden, waarbij taboes feitelijk in stand blijven. Maar de wereldwijde doorbraak van de Vijftig Tinten trilogie roept toch de vraag op hoe sterk de godsdienstige taboes eigenlijk nog zijn.
En de klassieke scheiding tussen de geest en het lichaam, de rede en het onbewuste, is door de breinwetenschappen ook minder absoluut geworden. We zetten de discussie voort op onze website, op Facebook en Twitter. De Socrateslezing van Blom geeft daaraan een krachtige impuls!