Een vader die verteerd door verdriet de vermeende kidnapper van zijn kind gijzelt. Of een man die alle schroom van zich afwerpt wanneer hij de kans krijgt het leven van zijn dubbelganger te leiden.
Beide scenario’s zijn voorbeelden van gedachte-experimenten die de films van de Canadese regisseur Denis Villeneuve zo fascinerend maken.
In Villeneuves nieuwste, ‘Enemy’, speelt Jake Gyllenhaal de rol van Adam, een saaie geschiedenisleraar die op een dag zijn identieke evenbeeld in een film opmerkt.
Adam is historicus, Anthony is filmacteur. De een heeft een saai leven: Hegel, Marx, vriendin, conservatieve seks. De ander scheurt ongehinderd door diep denken door de straten op zijn motor. Gehuwd, vrouw zes maanden zwanger, dat wel.
Wanneer Adam zich realiseert dat Anthony fysiek een kopie van hem is, neemt hij contact met hem op. Door de confrontatie ontdekt Adam steeds meer over zichzelf. De mogelijkheid als Anthony te leven, vrij van de beperkende angsten en neuroses in zijn eigen bestaan, opent nieuwe mogelijkheden.
‘Enemy’ is Villeneuves eerste film na ‘Prisoners’ (2013), een misdaaddrama over twee kinderen die in Pennsylvania spoorloos verdwijnen. De ingenieuze plot, maar vooral ook het moeras van morele dilemma’s waarin de ouders belanden wanneer een van hen een verdachte gijzelt en martelt om ‘de waarheid’ uit hem te krijgen, maken ‘Prisoners’ tot de beste thriller in vele jaren.
‘Enemy’ is meer experimenteel, met vreemde visuele metaforen en een stad die uit een droom of een nachtmerrie lijkt te komen.
Villeneuve slaagt erin de kijker rechtstreeks te betrekken bij extreme, maar herkenbare verhaalontwikkelingen.
De kracht van zijn films zit’m in de wijze waarop er een proeftuin ontstaat waarin we zonder direct gevaar onze eigen reacties kunnen testen. Die vader die de ‘ontvoerder’ van zijn kind martelt – is dat oké? Of: zonder na te denken over de gevolgen van je daden het leven van iemand anders gaan leiden – kan dat?
Aanstaande woensdag bespreek ik ‘Enemy’ van Denis Villeneuve in de filmrubriek van het radioprogramma OBA Live, onder leiding van Theodor Holman.