Meer dan 4000 mensen hebben de Humanistische politieke meetlat gebruikt bij het bepalen van hun keuze voor de verkiezingen op 12 september. Ook schrijfster en columniste Nelleke Noordervliet. Het onderwijs, Europa en duurzame groei zijn voor haar belangrijke thema’s. Zij mist bij vele partijen een langetermijnvisie op de samenleving.
Welke thema’s zijn doorslaggevend voor het bepalen van uw keuze?
“Ik denk niet zozeer aan concrete thema’s, maar eerder aan principes die helpen een visie op de maatschappij te ontwikkelen op langere termijn. En dan kom je al snel terecht bij misschien vage humanistische principes uit; empathie, solidariteit en cohesie in de samenleving of de vrijheid van het individu. Deze principes kun je vervolgens toepassen op hoe je de zorg inricht of hoe je de welvaart verdeelt in de wereld.
Maar als ik toch een voorkeur moet aangeven voor een thema: onderwijs vind ik zeer belangrijk. De kwaliteit van het onderwijs is de basis voor alles en zeer belangrijk voor de kwaliteit van de samenleving.”
Heeft de meetlat u geholpen bij uw keuze. Of misschien aan het twijfelen gebracht?
“Ik had mijn keuze al gemaakt en werd daarin bevestigd: dat was D66. Ik zag tot mijn vreugde dat deze partij goed scoort op de Humanistische politieke meetlat.“
In uw column in Dagblad Trouw van zaterdag j.l. bekritiseert u het dominantie Westerse groeimodel. U zegt dat we te veel op korte termijn denken en niet-out-of-the-box? Heeft u een voorbeeld?
“Partijen praten elkaar na. Over Europa bijvoorbeeld. De burgers komen in de weerstand tegen Europa. Vele politici richten zich naar die weerstand in plaats van te onderzoeken wat die weerstand is of welk perspectief op Europa nodig is. Of hoe we Europa democratischer kunnen maken. Ik heb wel behoefte aan denkers en politici die Europa opnieuw durven uit de denken, ons een blauwdruk voor het nieuwe Europa kunnen geven. Wat wordt de nieuwe rol van Europa in de wereldpolitiek? Zeker nu vele tweede en derde wereldlanden economisch in opkomst zijn.”
Is dat zo?
“Ja, als je naar ons groeimodel kijkt dan zie ik een egaliseringsgolf. Het valt mij op dat tweede en derde wereldlanden snel naar ons toegroeien. Misschien is het wel helemaal niet nodig dat we nog verder groeien en is een verzadigingspunt bereikt.
Als de gelijkheid toeneemt dan is het misschien alleen maar nodig te behouden wat we hebben en gaat het meer over sustainability. Misschien is het een utopie, maar ik denk dat globale gelijkheid uiteindelijk leidt tot minder drang tot groeien.”
Hoe werkt dat?
“Armoede schept behoefte aan welvaart, zoekt groei. Ongelijkheid in welvaart schept bij minder welvarende landen de behoefte aan groei die hen op gelijke hoogte brengt. Maar de welvarende landen zijn zo gewend aan groei, dat ze groei zien als enige voorwaarde voor welvaart. Echter, op een gegeven moment is er genoeg welvaart om in belangrijke zaken te voorzien. De prikkel naar meer verdwijnt langzamerhand. Het vermogen om te groeien vlakt af.
Als ontwikkelingslanden geen ontwikkelingslanden meer zijn (in de verre toekomst) vlakt ook daar misschien de behoefte aan groei af en komen we tot een wereldmaatschappij die niet anders doet dan de levensstandaard handhaven. Dat is natuurlijk theorie. Spelbrekers kunnen zijn: schaarste, geen toegang tot water en andere belangrijke hulpbronnen of droogte. Daardoor kunnen nieuwe ongelijkheden gaan ontstaan of nieuwe oorlogen. Enfin, op de lange termijn is alles mogelijk.”
Voor vele humanisten is ontwikkelingssamenwerking een belangrijk punt bij het stemmen. Wat vindt u daarvan?
“In zijn huidige vorm ben ik geen overdreven voorstander van ontwikkelingshulp omdat de machtsverhoudingen vaak ongelijk zijn en omdat het Westen de markten beschermt is echt eerlijke handel (nog) niet mogelijk. Daardoor is het vaak gewoon een middel om landen economisch te overheersen. Nog te weinig is de samenwerking erop gericht het opleidingsniveau omhoog te krijgen en de kracht van de landen zelf te benutten. De landen liggen nog te veel aan de tiet van de ontwikkelingshulp.”
Wat vindt u van de tv-debatten?
“Niet zo goed. Het zijn eigenlijk geen debatten, maar presentaties van standpunten.
Men trekt zich terug in stellingen en vuurt van daaruit voorgekookte oneliners en partijpolitieke mantra’s af. Er is geen tijd om wezenlijk en diepgaand op zoek te gaan naar verschillen, overeenkomsten of oplossingen voor problemen. En dan moet er na afloop ook nog een winnaar worden uitgeroepen. De criteria daarvoor zijn zo willekeurig en niet in de geest van wat een debat moet zijn een uitwisseling van gedachten.”
Raadpleeg de Humanistische politieke meetlat
Veel mensen vinden, net als Nelleke Noordervliet, een lange termijn visie op mens en samenleving belangrijk, en zoeken samenhangende waarden achter de partijprogramma’s. Voor wie de humanistische waarden zelfbeschikking, vrijheid, gelijkheid èn verantwoordelijkheid voor elkaar belangrijk vindt, is de Humanistische politieke meetlat een goede denkwijzer.
Die biedt inzicht in wat partijen zeggen te willen doen rond dertien thema;s zoals duurzaamheid of een meer menselijke economie, maar ook medisch-ethische zelfbeschikking, onderwijs en vreemdelingenbeleid. Als je dooklikt op de thema’s wordt zichtbaar wat partijen beogen op concrete subthema’s.