
‘Vaak ontdek je dat rekening houden met het klimaat eigenlijk ook heel leuk is’
In een tijd waarin de klimaatcrisis steeds urgenter wordt, kijk maar naar wat er in Los Angeles gebeurt, is het vaak lastig om te weten hoe je persoonlijk kan bijdragen. Toch kunnen kleine persoonlijke acties een grote impact hebben, benadrukt klimaatcoach Loes van Hove en begeleidster van de Masterclass: Klimaatgesprekken.
‘Veel mensen maken zich echt wel zorgen maken over het klimaat. Maar als het erop aankomt om daar ook naar te handelen, vinden ze dat lastig. Vaak hoor ik dingen als: “Laat de overheid eerst maar eens iets doen.” Of “Wat heeft het voor zin als ik als individu mijn afval scheid, terwijl er op grote schaal nauwelijks iets verandert?” Het voelt soms alsof je als enkel persoon maar weinig impact kan hebben.’
‘En als je dan besluit om iets te doen, stuit je al snel op weerstand. Collega’s zeggen bijvoorbeeld: “Dat is te duur”, of “Daar hebben we geen tijd voor.” Thuis kan het net zo ingewikkeld zijn, met kinderen die bepaalde dingen misschien wel of niet willen eten. Als je een idee deelt hoop je dat mensen het met je eens zijn en beamen dat dingen anders moeten, maar meestal gebeurt dat niet. In plaats daarvan beland je in eindeloze discussies. Dikwijls lijkt het geen enkele kant op te gaan, en uiteindelijk geef je het gesprek maar op.’
“ Het is confronterend om te merken hoe snel je op weerstand kan stuiten wanneer je het over het klimaat wil hebben. ”
Sceptische blikken en discussies over feiten
‘Het is confronterend om te merken hoe snel je op weerstand kan stuiten wanneer je het over het klimaat wil hebben. Niet alleen directe tegenwerking, maar ook de stille, sceptische blikken of die eindeloze feitendiscussies. Maar ook al voelt het soms alsof je alleen staat, grote verandering begint altijd klein. Ik geloof, en ik zie, dat elke stap er één is die bijdraagt aan positieve verandering.’
‘Dat is waarmee we aan de slag gaan tijdens de Masterclass: Klimaatgesprekken, zoals op 8 februari in Nijmegen. De masterclass is een een samenwerking tussen het Humanistisch en Stichting KlimaatGesprekken en helpt deelnemers om gevoelens te erkennen, waarden te delen en anderen te inspireren met praktische stappen. Veel mensen willen wel iets doen, maar wat dan? En wanneer is het genoeg? Wat als je nog steeds met het vliegtuig op vakantie gaat, veel moet rijden voor je werk of graag regelmatig nieuwe kleding koopt – hoe ga je om met zulke persoonlijke keuzes? Hoe wil je dat we als samenleving veranderen? En hoe maak je dit bespreekbaar met degenen in je omgeving?’
“ Veel mensen willen wel iets doen, maar wat dan? En wanneer is het genoeg? ”
Onze kop in het zand steken
‘Bij de term ‘klimaatgesprekken’ denken mensen soms dat ze leren hoe ze klimaatontkenners moeten overtuigen. Maar eigenlijk zijn we allemaal in zekere mate ontkenners. We weten dat er een klimaatcrisis aan de gang is, maar leven alsof dat niet zo is. Dat is een overlevingsmechanisme: als je continu doordrongen zou zijn van de ernst van de situatie zou je erdoor verlamd raken. Op deze manier kunnen we door met het dagelijks leven, maar het zorgt er ook voor dat we niet altijd in actie komen.’
‘In de masterclass gaat het erom hoe je dat patroon kan doorbreken. We gaan samen nadenken over hoe je gesprekken over klimaat kan voeren. De basis daarbij is luisteren en nieuwsgierig zijn. In de basis zijn dat natuurlijk heel humanistische waarden. Zeker als je het ergens niet mee eens bent heb je de neiging om meteen te reageren en misschien zelfs fel je mening te verdedigen, of zelfs helemaal niet meer te luisteren. Hoe voer je dan toch een constructief gesprek? Dat is een belangrijk onderdeel van wat we oefenen.’
“ We nodigen mensen uit om te doen wat bij hen past, waar ze zich comfortabel bij voelen en ook een beetje plezier in hebben. ”
‘Daarnaast gaan we ontdekken hoe jouw ‘handafdruk’ eruit kan zien. Die draait om hoe je anderen kan meenemen in positieve verandering. Veel mensen zijn gericht op hun voetafdruk – wat ze zelf doen om hun impact te verminderen – de handafdruk gaat over de invloed die je hebt op anderen en het systeem om je heen.’
‘Dat kan in kleine dingen zitten. Een voorbeeld: iemand van een turnvereniging stelde voor om bij de hapjes voor de vrijwilligers tijdens wedstrijden de worst en kaas te vervangen door plantaardige alternatieven. Zoiets is groter en spannender dan in je eigen huishouden zeggen dat je eens falafel gaat eten, maar je inspireert er óók anderen mee en samen maak je impact. Het kan ook een gesprek met je buurman zijn over het aanleggen van geveltuintjes, om maar wat te noemen.’
Doen wat bij je past
‘We nodigen mensen uit om te doen wat bij hen past, waar ze zich comfortabel bij voelen en ook een beetje plezier in hebben. Vaak ontdek je dat het ook heel leuk is. En als je erover vertelt – bijvoorbeeld hoe je plantaardige melk probeerde, eerst sceptisch was en het eigenlijk best lekker vond – maak je het toegankelijk voor anderen. Maar evengoed deel je over dat ene recept dat je probeerde en dat ongelooflijk tegenviel. Het is belangrijk om zowel de successen als de worstelingen te delen. Dat is niet alleen de realiteit, het voorkomt ook dat mensen gedemotiveerd raken door een tegenslag en onnodig voortijdig afhaken.’
‘Hoe jij je verhoudt tot het klimaat en welke keuzes je bereid bent te maken, en kán maken, is ontzettend persoonlijk. Dat is ook waarom de gemoederen hierover zo hoog kunnen oplopen. Het wordt al snel heel existentieel: wie ben ik en wat wil ik? Hoe is dat verweven met hoe ik me op deze planeet gedraag en welke andere keuzes kan ik maken?’
‘De masterclass gaat ook over verbinding, een andere belangrijke pijler van het Humanistisch Verbond. Veel mensen hebben het gevoel: “Ik doe dit wel, maar doet de rest van de wereld ook mee?” Door samen te komen en ervaringen uit te wisselen merk je dat je niet alleen bent. Dat geeft kracht en moed om verder te gaan. Verandering begint bij kleine stappen, maar als je elkaar daarin vindt, kan het steeds groter worden. En dat is precies wat we proberen te stimuleren.’
“ Elke stap is er één die bijdraagt aan positieve verandering. ”
Het Humanistisch Verbond en Stichting KlimaatGesprekken zijn in 2024 een strategische samenwerking aangegaan. Beide partijen zijn actief op het terrein van duurzaamheid en benodigde gedragsverandering om onze planeet leefbaar te houden. Als organisaties vullen we elkaar mooi aan: het Humanistisch Verbond als levensbeschouwelijke vereniging en Stichting KlimaatGesprekken met behulp van workshopseries.