Ik ben een fan van Henk Oosterling onder voorbehoud
Als puber was ik fan van ‘Doe Maar’. Al mijn vrienden waren ‘fan’ van iets. Als volwassene kun je geloof ik nog fan zijn van een voetbalelftal, maar daar houdt het wel zo’n beetje mee op. En van een humanistische ‘fan’ heb ik helemaal nog nooit gehoord. Mag je als humanist eigenlijk wel fan zijn?
Ik hoop van wel. Ik ben het namelijk zelfs stiekem een beetje. Niet van een muziekband of voetbalteam, maar van Henk Oosterling. Hij wint dit jaar de Van Praagprijs. Humanisten staan niet op een plein hun club toe te juichen, maar uiten hun waardering met een beeld en een publieksbijeenkomst.
Ik ben nog geen 100 procent-fan. Al was het maar omdat het woord ‘fan’ van ‘fanatiek’ afkomstig is, etymologisch is dat een ‘door een Godheid geïnspireerde extase’ .
Humanismekritiek
Maar ik twijfel ook vanwege Oosterling zelf. Henk Oosterling is namelijk een postmodern differentiedenker. Als student is vond ik dat spannend, maar ik ben inmiddels over die beweging heen gegroeid. Postmoderne differentiedenkers zijn kritisch over het humanisme. Met name het humanistische mensbeeld keuren ze af. De autonome mens die over zichzelf beschikt en in vrijheid vanuit een ‘ik’ probeert zijn leven vorm te geven, zo’n ‘mens’ bestaat helemaal niet, zeggen de postmodern differentiedenkers. Hij is bedacht door blanke mannen en vervolgens tot een universele waarheid verheven. Deze autonome, vrije mens sluit allerlei andere mensvormen uit. Postmodern differentiedenkers noemen deze andere mensen ‘de Ander’.
Wat mij betreft was dit denken clichématig geworden. Ik vond het taalgebruik van de bijbehorende filosofen sleets, nietszeggend en politiek correct. Oosterling viel voor mij in die categorie.
Fan van het ’tussen’
Maar ik ben hem afgelopen week gaan herlezen, herluisteren en herzien. En ik ben omgeslagen. Zomaar gedurende het weekend. Oosterling is nog steeds een anti-modernist. Zo is hij kritisch over het idee van een ‘autonoom subject’. Desondanks ben ik gefascineerd en geïntrigeerd. Oosterling heeft namelijk een kwaliteit die ik niet goed kan weerstaan: hij is een fan. Oosterling is een fan van de mens. Of eigenlijk is hij een fan van alles dat zich tussen mensen afspeelt. Die ’tussen’-domeinen zijn bepalend voor hoe wij ons vormen.
Wij zijn niet ‘autonoom’ in de zin van ‘zelfstandig’ maar knooppunten binnen een vertakking, ontmoetingspunten binnen een netwerk. ‘Verantwoordelijkheid’ betekent dat je de omgeving zo inricht, dat deze verbindingen zichtbaar zijn en ervaren worden. Oosterling ‘bedenkt’ zoiets niet alleen, hij brengt het ook in praktijk.
Ecosociaal
Hij ontwikkelde lespakketten voor scholen in Rotterdam-Zuid, met judo, koken, tuinieren en natuurlijk filosoferen. Kinderen leren verhoudingen, begrenzingen, cycli en verbindingen: lichamelijk, praktisch, cognitief, talig, sociaal, kunstzinnig en verder ook overal. Oosterling is fan van van alle kruisbestuivingen en ‘inter-esses’. Omdat het intellectueel uitdagend en ethisch noodzakelijk is. Ecosociaal noemt hij het: geen afval in de natuur, geen afval onder elkaar. En tsja, daar word ik een beetje fan van.
Lees meer over de Van Praagprijs-uitreiking en Wereldhumanismedag
Tags: #bildung #Burgerschap #Duurzaamheid en milieu #Film, boeken en TV #Van Praagprijs
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.