Burn-out, bore-out, gewoon goed bezig of nu wel toe aan een iets anders? Maar wat dan? In de humanistisch retraite Zin in werk van Marjo van Bergen bezinnen mensen zich op hun loopbaan.
Hoe ben je op Zin in werk retraite gekomen?
”Toen ik als humanistisch geestelijk begeleider in de vreemdelingenbewaring werkte in Heerhugowaard reed ik elke ochtend met een soort van moed der wanhoop langs alle afslagen naar het strand. Telkens dacht ik: nu ga ik naar het strand. Er reed een bestelauto langs met de tekst www.retraiteweken.nl of zoiets. Toen dacht ik: zij doen het werk dat ik wil doen. Toen heb ik via Stichting Shiva een tijdje kloosterdagen georganiseerd. Dat waren retraites met, in mijn ogen, een te sterke christelijke connotatie, vooral in de kloosterdiensten, met een sterk traditionele liturgie. Daarna ben ik het zelf seculiere retraites gaan aanbieden.”
Waar lopen mensen tegenaan als het gaat om zingeving in werk?
“Mhh, nou de ideeën van Harry Kunneman (hoogleraar Sociale filosofie aan de Universiteit voor Humanistiek) kunnen helpen. Die spreekt over bestaansprojecten. Zin geven aan je leven doe je niet een keer per week in de kerk of moskee, maar elke dag weer in de praktijken die je kiest en waarmee je jezelf verwerkelijkt en waarvoor je jezelf verantwoordelijk voelt. Dat gaat in onze samenleving heel vaak via werk. Wat ik terugzie is dat als er dingen in je werk gebeuren dat direct ook een zingevingsdimensie heeft. Het wordt heel duidelijk als het mensen het heel erg naar hun zin hebben in hun werk óf juist niet.”
“Twee keer heb ik een retraite gedaan bij Marjo. Ik kwam helemaal vol frisse energie van het weekend thuis. Iedere keer is het weer spannend. Marjo begeleidt dat heel goed en laat je ook jezelf zoeken en ervaren zonder dat zij daar direct een diepere betekenis aan geeft. Ik heb het in het dagelijkse leven best wel druk en ben ook vaak erg bezet met mijn werk. Het heeft even tijd nodig om mezelf tot rust te laten komen en ik uitgestuiterd ben. Ik ben een gepassioneerd en vurig type. Met Marjo sprak ik over opbrand-gevaar. Ik wil die bevlogenheid en energie vasthouden. De stilte- en meditatieoefeningen hebben mij juist geleerd dat rust en ontspanning ook weer nieuwe energie en inspiratie geven.” (Bas van de Sijde, geestelijk begeleider in de ouderenzorg).
Hangen zingevingsvragen ook samen met levensfasen?
“Ja, het hangt vaak samen momenten waarop mensen moeten kiezen. Tussen de 30 en 40 wordt de motivatie voor sommige intrinsieker. Daarvoor dachten die mensen dat werk meer om geld en aanzien ging. Dan komen er twijfels. Ik wil iets meer of anders, maar wat dan? Nieuw de afgelopen jaren is het verlengde loopbaanperspectief. Halverwege de 50 realiseren mensen zich dan vaker: ik dacht dat ik naar het einde toe kon kabbelen, maar er zit nog tien jaar aan vast. Hoe kom ik die door? En durf ik dat nog wel? En wie zit er op me te wachten?
Stel ik doe mee aan een retraite, hoe gaat het dan?
“Het is geen retraite in de boeddhistische traditie waarbij mensen hele dagen stilzitten. Het is een combinatie van stilte, bezinning en dialoog. Het begint met de formulering van een scherpe vraag. Hoe sta je in je werk en wat wil je anders? Die vragen hangen gedurende het weekend om de deelnemers heen. Het programma is heel breed: we gebruiken ook kunst en natuurbeleving. Belichaamde verbeelding zou je kunnen zeggen. We gebruiken de stille tijd waardoor er allerlei dingen omhoog komen.”
Nog wat vaag, wat gebeurt er dan?
“De structuur van het leven van alle dag moet je loslaten. Dat is voor de meeste mensen al best lastig om dat uit te houden en te onderzoeken wat er dan gebeurt. Wat er ontstaat is dat het piekeren wegvalt en er letterlijk ruimte ontstaat om ontvankelijk te zijn. Je analytische rechterhersenhelft doet minder mee en je gedachten worden minder lineair, meer verbindend en associatief. Het programma zorgt niet voor nieuwe besluiten maar wel een gevoel van richting en bereidheid je vragen onder ogen te zien. Soms zie je mensen ook wel ter plekke nieuwe keuzen maken, maar dat kan ook wel twee jaar duren. Het is geen instant-resultaat-fabriek. Als je dat verwacht, dan haal je er het minste uit. Want de rechte lijn is goddeloos.”
“Verrassend waren vooral de stilte momenten die steeds terugkwamen gedurende de dagen en ook de persoonlijke aandacht ondanks de groep. En het eten was heerlijk. Ik verwachtte vooraf veel gepraat en gekakel (vrouwen bij elkaar) maar dat was niet zo. Kortom: ik kwam opgeladen thuis, mijn zelfvertrouwen was opgekrikt. Dat leidde tot een positieve ballotage van mijn beeldende werk (schilderijen) bij een kunstgenootschap in Den Haag.” (Ineke Tesselaar, Beeldend kunstenaar)
De rechte lijn is goddeloos?
“Ja, dit is de titel van een tentoonstelling van het werk van Hundertwasser. Deze architect en kunstenaar zei dat omdat het plannen A naar B in een rechte lijn ‘ontdaan is van elke goddelijkheid’. De mooiste lijn was de lijn die hij achterliet met zijn fietswielen op weg naar zijn werk in Parijs. Die weg maakte alle kronkelingen die binnen een bepaalde context nodig waren. Dat is een levende, heilige lijn, volgens hem. Het gaat om de verbinding tussen het eigen handelen en het grotere geheel waarbinnen het handelen vorm krijgt.”
Zijn humanisten een beetje bang voor het spirituele?
“In de begindagen van het Humanistisch Verbond was er een grote openheid voor spirituele of transcedente ervaringen. Dat waren religieus humanisten. Die zaten met name in natuurervaringen en in het deel uitmaken van een groter geheel. Die groep is een beetje naar de zijlijn georganiseerd. Ik denk dat er een behoorlijk groot aantal de route naar de Universiteit voor Humanistiek hebben genomen en actief zijn in het geestelijk werk. Twee jaar geleden heb ik onderzoek gedaan bij humanisten naar de behoefte aan geestelijke begeleiding. Bijna iedereen uit dat onderzoek wilde iets van spirituele begeleiding: yoga, meditatie, natuurbeleving. Dus naast filosofiecursussen ook retraites, het sluit elkaar helemaal niet uit. Dus ik heb deze retraite bewust een humanistische retraite genoemd omdat het humanisme zo bloedeloos is geworden. Ik zie het graag belichaamder en geïnspireerd.”
Aanmelden
Meer weten en aanmelden opIn Transit Coaching & Zingeving
Foto: Creative Commons, Su May via Flickr.com
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.