‘Als er verschillende stemmen aan tafel zitten, krijg je beter beleid’
Devika Partiman is oprichter van Stem op een Vrouw. Met deze stichting moedigt ze kiezers aan om hun stem te gebruiken om meer vrouwen in de politiek te krijgen. Vanuit dat perspectief kijkt ze naar de Nederlandse democratie: een land met sterke instituties en een goed kiesstelsel, maar waar de macht nog altijd scheef verdeeld is.
‘In theorie is onze democratie toegankelijk voor iedereen. In de praktijk geldt dat vooral voor een vrij beperkte groep: academisch opgeleid, wit en man. Dat zegt veel over wie op het hoogste niveau meebeslist. Voor bijvoorbeeld vrouwen, mensen van kleur en zwarte mensen, mensen met een fysieke of mentale beperking of chronische ziekte, of moslims, is het veel moeilijker om daar te komen.’
Wat we ‘kwaliteit’ noemen
‘Het is niet zo dat heel Nederland denkt dat witte mannen per definitie de besten zijn in alles. Maar als je steeds ziet dat juist zij partijleider worden, en als je telkens hetzelfde beeld krijgt van hoe een politiek leider eruit ziet, raak je overtuigd dat dát kwaliteit is. Dan ga je denken dat de eigenschappen die zij vaker tonen – de zogenoemde ‘masculiene’ eigenschappen – bewijs zijn van geschiktheid. En als je alleen één vorm van leiderschap ziet, ga je geloven dat dat de enige weg is. Kijk naar Lilianne Ploumen van de PvdA: zij werd gezien als te zacht, terwijl ze simpelweg een andere stijl had – en we ook wel meer zachte vormen van leiderschap kunnen gebruiken.’
Waarom meer vrouwen in de politiek nodig zijn
‘Als er verschillende stemmen aan tafel zitten, krijg je beter beleid. Meer vrouwen in de politiek betekent dat de belangen van vrouwen en meiden beter gehoord worden: van klassieke vrouwenrechten zoals abortus, anticonceptie en loonkloof tot keuzes rond sportsubsidies en ruimtelijke inrichting. Je hebt vrouwen nodig om, in partijen die vooral door mannen worden gedomineerd, dat perspectief op tafel te krijgen – ook bij partijen als SGP, PVV of JA21. Bij christelijke partijen zie je bovendien vaak dat vrouwen achter de schermen het debat aanzwengelen over de positie van vrouwen, bijvoorbeeld over nuances toevoegen in het abortusstandpunt.’
‘Stem op een Vrouw is daarom geen doel op zich maar een middel om de democratie beter te maken. We hebben niet de illusie dat we dat in een paar jaar fixen, maar we dragen bij. De politiek is dé sector met veel invloed op andere domeinen: ze heeft een voorbeeldfunctie en maakt beleid voor iedereen. In de praktijk zie je dat als het in de politiek beter gaat, vormen van genderongelijkheid in andere sectoren ook afnemen. Ogen op de bal dus – via het aantal vrouwen in de politiek verhogen.’
' Meer vrouwen in de politiek betekent dat de belangen van vrouwen en meiden beter gehoord worden. '
Online haat als democratisch risico
‘Helaas zeggen veel vrouwen: ik begin er niet aan. Wat ze tegenhoudt? De vrees voor online haat en intimidatie, bijvoorbeeld. Uit ons onderzoek in 2023 bleek dat dit een van de meest voorkomende redenen is om niet de politiek in te gaan, met Kaag en Simons vaak als voorbeeld. En het blijft niet bij hen; meer dan de helft van de politica’s krijgt ermee te maken. Van seksistische labels en persoonlijke aanvallen tot gewelddadige fantasieën: ‘ik wacht je op’ of ‘ik verkracht je’. Dat hakt erin. Aanvallen op gezin of kinderen – ‘ik ga naar de school van je kind’ – zijn extra heftig. Kaag zei: ‘ik trek het wel, maar mijn kinderen zijn bang’.’
‘Het idee is vaak dat het erbij hoort: kweek een olifantenhuid, is dan de oplossing. In plaats van wet- en regelgeving. Ingewikkeld is dat juist de groep die er last van heeft, de politici, het moet oplossen. Een aantal van hen probeert dat wel, maar veel te veel niet. Dat vind ik heel frustrerend. En het is slecht voor de democratie. Zo stromen bepaalde groepen wél in en andere veel minder.’
' Democratie zou voor iedereen iets vanzelfsprekends moeten zijn om aan mee te doen. '
Democratie als iets wat je doet
‘In mijn ideale democratie zou representatie een logische voorwaarde moeten zijn. Niet zo simpel als man-vrouw of jong-oud, maar met mensen met verschillende achtergronden, ervaringen en belangen. Democratie zou voor iedereen iets vanzelfsprekends moeten zijn om aan mee te doen – net zoals naar school gaan. Niet iedereen hoeft volksvertegenwoordiger te worden, maar wel dat mensen stemmen of lid zijn van een partij.’
‘In Nederland is ongeveer 2,8 procent van de volwassenen lid van een partij. Dat zegt veel over de staat van onze democratie. Als zo weinig mensen actief meedoen, krijg je nooit ideale representatie. Terwijl lid zijn van een partij een makkelijke manier is om meer invloed te hebben dan alleen via je stem. Ik vind dus eigenlijk dat we massaal lid zouden moeten worden.’
‘En als je dat écht niet wil, praat dan in elk geval over politiek met je omgeving. Veel vrouwen en meiden vermijden het gesprek omdat ze denken: ik weet er niet genoeg van. Of ze zijn bang om tegengesproken te worden. Maar geloof me, het is een vaardigheid; je groeit erin. Mijn advies: laat je niet afschrikken omdat je niet alles perfect weet – bijna niemand weet alles. En als iemand zegt: ‘je weet niet waar je het over hebt’ – flauw. Laten we dat minder tegen elkaar zeggen. En ga iets dóen. Demonstreer. Doe vrijwilligerswerk bij een maatschappelijke organisatie. Spreek je uit, word een actief onderdeel van de samenleving en wees solidair met mensen die minder hebben dan jij.’
Spoedcursus Democratie
Wereldwijd staat democratie onder druk: rechten worden ingeperkt, macht concentreert zich en groepen worden buitengesloten. Laten we dit zomaar gebeuren? Nee! Kies voor échte democratie. Doe de spoedcursus.
Deze spoedcursus is een wake-up call én een toolkit: hoe hou je je volksvertegenwoordigers scherp en wat kan jij doen voor meer democratie?
