Mijn verhaal gaat namelijk over twee ooms en niet over mijn partner, ouder, kind. Die weg is ongetwijfeld nog veel zwaarder. Maar misschien kun je met mijn ervaringen net wat makkelijker je eigen weg vinden in dit proces van vasthouden en loslaten. Van je buurman, vriendin, collega of toch je naaste.
Mijn ene oom was een zielsverwant. Dezelfde nieuwsgierigheid en (zelf)spot, dezelfde behoefte aan groei en dezelfde verwachting dat anderen die ook hebben. Dezelfde snelle tong ook. Hij daagde je met zijn woorden uit, weliswaar met een kwinkslag en ik ging daar steevast op in.
Zijn geheugen werd slechter, hij verloor zijn scherpte. Maar zijn twinkeling bleef. Ik vond het moeilijk om geen ‘echt zinnige’ dingen meer te delen. Tot ik besefte dat voor hem het bezoek aan bekende plekken nu echt zinnig was. Hij nam de dingen zoals ze kwamen. Zo leerde ik nog steeds van hem.
Welk contact kon het praten vervangen?
Dus pakten mijn man, zoon en ik de rolstoel en wandelden met hem rond. Hij benoemde de bloemen die hij nog kende en ik, die niet zijn passie voor tuinieren had, probeerde uit alle macht de namen op te slaan. Bij een volgende wandeling kon ik dan mee wijzen: “Kijk die Aster, Magnolia, Helleborus.” En nog een keer, nog een keer, nog een keer. Tot hij ook dat verloor. Ik bleef een prater, ik miste dat. Hij bleef genieten, vooral van eten. Dus rolden we naar de ijssalon voor wafels met ijs. Koffie (en kleding) met veel slagroom. Ik wilde meer. Contact dat het praten kon vervangen. Maar als ik mijn arm op de zijne legde begon hij te flirten. Dus besloot ik maar gewoon mee te snoepen en lachen. Er alleen maar te zijn. In mijn eigen belang, want zo kon ik hem bij me houden. Tot we hem definitief verloren. Aan de dood.
Mijn andere oom was stoer. Type ‘grote mond, klein hartje’. Hij hielp veel mensen maar maakte machograppen die ik niet snapte. Een man die ik nooit echt aan wilde raken.
Tot hij al heel jong dement werd. Jaren waarin hij steeds bozer werd en niet meer onder de mensen wilde zijn. De diagnose gaf wat berusting; hij, zijn vrouw en zijn zonen konden plaatsen waarom hij zo deed. Natuurlijk stopte dat het proces niet en uiteindelijk moest hij naar een verpleeghuis. Elke dag ging onze tante hem twee, drie keer helpen met eten, tussen haar werk en sociale dingen door. En soms ging ik, als ze echt niet kon.
Ik wilde niet dat anderen mijn onbeholpenheid zouden zien
Ik ging alleen, want ik wist niet hoe ik me tot hem moest verhouden en wilde niet dat anderen mijn onbeholpenheid zouden zien. Meestal haalde ik hem op de afdeling en ging naar buiten. Maar achter zijn rolstoel zag hij me natuurlijk niet. Dus ging ik zingen, dan zou hij in elk geval iets horen. Niemand in de buurt, lekker veilig, dus zong ik steeds harder. En ineens voelde ik zijn reactie. Ik stopte, hurkte voor hem neer en zong door. Zijn ogen werden groter en hij sputterde wat. Ik stopte, hij keek boos.
Ik zong, hij bewoog zijn arm en lachte. Zo liep en zong en hurkte ik elke keer. Steeds vaker pakte ik zijn handen. Als het regende moest ik wel binnen blijven. Dan draaide ik oude platen en zong mee. Of ik tekende iets met felle kleuren (hij had zelf net na zijn opname in die kleuren geschilderd) terwijl hij luisterde en keek.
Hij reageerde steeds minder maar ik durfde steeds meer. Ik aaide zijn armen en benen. Ontspanning in zijn spieren. Ik blies zacht door zijn haren. Ik omhelsde hem zelfs. Hij was zachter. Voor mij dichterbij. Voor zijn vrouw en kinderen verder weg dan ooit.
Zijn geest was al lang weg toen zijn lichaam stopte. Daarna heb ik zijn hand nog vast gehouden.
Ik heb mijn tante en haar gezin mogen helpen met het schrijven van hun afscheidswoorden en ik leidde de ceremonie. Ja, ik voel het en ik weet het: zij hebben veel meer los moeten laten dan ik. Maar door alles heen zijn zij en wij ook dichter elkaar gekomen.
Maak jij ook zoiets mee en heb je behoefte aan ondersteuning
Neem dan contact op met een van mijn collega’s. Ikzelf kan je helpen wanneer je al voor het definitieve moment van loslaten een afscheidsceremonie wilt voorbereiden. Ook kan ik je begeleiden bij het schrijven van je herinneringen of een speech. Voel je vrij om vrijblijvend contact op te nemen.