Het debat over asielzoekers is vaak fel. Er wordt van alles gediscussieerd en besloten. Maar vaak wordt de hoop die mensen hebben buiten beschouwing gehouden. Dat betoogt Kiza Magendane in een column. Op 12 mei anavond sprak hij die uit tijdens het Duivelse Dilemma's De Vluchtkerk in Zwolle.
In het debat over de positie van gedocumenteerde asielzoekers hebben wij een aantal opties. We kunnen om te beginnen filosoferen over de complexiteit van de hele situatie, en het lot van deze asielzoekers als een duivelse dilemma beschouwen. Maar, aan het woord dilemma zijn opties en keuzes verbonden. Wij kunnen werkelijk er voor kiezen om de toekomst van duizenden asielzoekers in Nederland volledig in te richten, of, af te breken. We kunnen dus ook vanuit een praktische oogpunt naar de positie van ongedocumenteerden kijken. Voorstanders voor een humaner opvang kunnen dan beargumenteren: Ja joh, we zijn een rijk land. Een paar duizend ‘illegalen’ een fatsoenlijk opvangen bieden zal onze schatkist heus niet helemaal leeg maken. Tegenstanders van een humaner vorm opvang zullen daar in tegendeel roepen: Nee joh, het heeft alleen maar een aanzuigende werking. Er heerst een mythe vanuit deze groep die zegt dat wanneer honderd asielzoekers een boterhammetje in Zwolle krijgen, er honderdduizend vluchtelingen massaal naar Nederland zullen komen.
Criminelen
Je kunt ook een juridische interpretaties nahouden over de positie van ongedocumenteerden. Er is een algemene consensus die luidt: iedereen moet naar de rechter luisteren. Het is alleen maar een goede zaak dat wij in Nederland gelukkig een rechtstaat hebben en dat asielzoekers daar een beroep op mogen doen. Het is aan niemand om daar vanaf te wijken. De VVD-politicus Halbe Zijlstra vergeleek ongedocumenteerden met een van de grootste criminelen uit de Nederlandse geschiedenis om uit te leggen dat ook ongedocumenteerden niet in Nederland thuis horen. De VVD-politicus illustreerde door te zeggen: ’Als Willem Holleder zo goed naar de rechter zou hebben geluisterd, zou hij geen dag in de gevangenis hebben gezeten.’
Recht
Hoe interpreteren we het recht? Moeten wij voor praktische maatregelen kiezen die verder het probleem niet structureel aanpakken? En, moeten wij alleen maar blijven filosoferen over de complexiteit van dit problematiek en niet met concrete oplossingen komen en een lijn durven te trekken?
Wat onze antwoorden ook mogen zijn, het is goed om bewust te zijn van het feit dat ongedocumenteerde asielzoekers zich op het Nederlandse bodem bevinden. Dit gegeven dwingt ons dan ook om keuzes te maken. Dit betekent niet we maar uit angst voor internationale verdragen het beleid zo moet invoeren dat wij geen mensenrechtenorganisaties achter ons krijgen. Nee, het betekent dat wij oprecht moeten zijn en onze houding ten aanzien van deze ongedocumenteerden radicaal moeten veranderen.
Want, wij zijn samen in hetzelfde huis genaamd Nederland. Toch lijken haar dikke muren ons volledig te scheiden. We horen de grieven en zien het leed van andere kant niet. Dit, omdat wij ons in onze dagelijkse routine bevinden waar het leven vorm wordt gegeven met veilige bezigheden. Wij hebben een baan, projecten en studies. Wij hebben vrienden en families. Wij hebben een warm bed.
Dikke muren
Aan de overkant van de dikke muren heerst er een andere werkelijkheid. Een werkelijkheid die vorm wordt gegeven door moedige mensen die hoop en kracht behouden in wanhopige omstandigheden. In ons verlichte huis zijn wij blind geworden voor het mechanisme die er voor heeft gezorgd dat sommigen ‘illegaal’ werden terwijl zij ook een moeder een vader gekend hebben. In onze discussies, debatten en verwijten zijn wij ook blind geworden. Wij zijn blind voor Omar die vijftien jaar geleden zijn geboortestad verliet om op zoek te gaan naar een betere bestaan. We noemen hem een gelukszoeker omdat hij net als ons het beste uit zijn leven wil halen. Er worden berekeningen gemaakt over het leven van Omar. Zou het zinnig zijn om hem voor vijf weken een opvang te bieden? Gaat hij wel of niet de criminaliteit in als wij hem geen nachtopvang bieden? En, is het electoraat gezien wel zo handig als wij te snel een beslissing maken over het lot van Omar? En, hoe kunnen wij Omar als mens dan toch devalueren zonder internationale afspraken aan ons laars te lappen?
We kunnen filosoferen, naar de rechter luisteren, rigide of soft zijn. We kunnen voor pragmatische oplossingen kiezen om met Omar om te gaan. Maar waar het uiteindelijk om draait is dat wij onze ogen open doen. De muren verbreken en weer naar Omar kijken als een mens. Een mens die vijftien jaar lang onderweg is en tot nu toe de moed niet heeft opgegeven.
Er wordt over van alles gediscussieerd en besloten. Maar vaak wordt de hoop die mensen hebben buiten beschouwing gehouden.
Liefde
Vaak worden de persoonlijke verhalen die mensen beleven buiten beschouwing gehouden. Vaak worden de route die mensen voor jaren moesten bewandelen om hier te zijn buiten beschouwing gehouden.
Laten we voortaan onze muren verbreken en onze ogen openen. Laten we naar het verhaal van Omar luisteren. Laten wij zijn pijn voelen, maar ook zijn hoop meenemen. Dit kunnen we doen, door geen uitgebreide debatten te voeren. Maar door Omar in huis op te vangen bijvoorbeeld. Het is nu tijd dat gewone Nederlanders zich bekommeren om vluchtelingen en dit niet aan de overheid overlaten. Want, de overheid biedt geen liefde. Mensen wel.
Kiza Magendane kwam uit Congo naar Nederland en studeert nu politicologie en schrijft onder andere voor de Volkskrant.
Hoe kan je een goed mens blijven onder extreme omstandigheden? In Duivelse Dilemma’s stellen prominente filmmakers hun personages voor een keuze tussen kwaden. Human en het Humanistisch Verbond gaan nu 'on tour' met 5 van de meest spraakmakende Duivelse Dilemma's. Door heel het land worden film- en gesprekavonden georganiseerd die de vragen die de films oproepen scherp neerzetten. Steeds met een nieuw panel ervarings-, maatschappelijke- en filosofische deskundigen. Een avond met diepgang en een prachtige film.
Kijk op http://www.ddontour.nl