Geestelijk verzorgers van het Humanistisch Verbond en vrijwilligers van Vereniging Humanitas komen dagelijks bij mensen thuis. Ze zien armoede, schaamte en vooral veel onmacht.
Het aantal probleemgezinnen neemt toe. Jongvolwassenen kampen na twee jaar covid met mentale problemen en vinden nergens gehoor. Nieuwkomers zien hun talent verdampen omdat ze, geplaagd door een overdaad aan procedures, jaren moeten wachten voordat ze eindelijk mogen deelnemen aan de samenleving. Slachtoffers van de toeslagenaffaire zijn door het maken van een kleine fout alles kwijtgeraakt. Er valt ons iets op: de grenzen van de humane samenleving zijn bereikt.
De grenzen van de humane samenleving zijn bereikt
Daar kun je van alles tegenin brengen, bijvoorbeeld dat er nu eenmaal heel veel crises zijn op dit moment, zoals de nasleep van covid en de energiecrisis. Het maakt de problemen er niet minder op, maar wij denken dat er iets anders aan de hand is. De echte crisis zit in onszelf. De humaniteit brokkelt af, de empathie, het contact van mens tot mens. Wie problemen heeft en belt met een instantie krijgt een antwoordapparaat in plaats van een helpdesk of kan alleen online terecht. Mocht je iemand spreken, dan wordt er niet geluisterd naar wat je te vertellen hebt, maar wordt er gekeken naar de toepassing van de regelgeving. Er wordt gekeken naar de letter van de wet, niet naar de bedoeling van de wet. Waartoe dit kan leiden hebben we gezien bij de toeslagenaffaire, maar we zien het op heel veel andere plekken. Problemen worden vanuit systemen benaderd, niet vanuit mensen.
Maak ruimte voor levensvragen
Het Humanistisch Verbond en Vereniging Humanitas streven naar een humane samenleving. Een humane samenleving is zo ingericht dat mensen de regie over hun eigen leven kunnen blijven voeren. Wat is belangrijk voor jou? Wat heb je nodig? Hoe kun je nu verder? Mensen die tegen dit soort levensvragen aanlopen kunnen nu vaak nergens terecht. Niet bij de helpdesk en niet bij bureaucraten. Zelfs niet bij de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), aangezien ze daar eerst op een wachtlijst belanden. Conny Helder, minister van Langdurige Zorg en Sport, erkent tijdens de uitzending van Human ‘GGZ onder druk’ dat we in het systeem zijn vastgelopen. “We moeten met elkaar teruggaan naar de mens. Wat heb jij nodig in jouw leven op dit moment om te kunnen leven, om te kunnen functioneren in de maatschappij?” Door ruimte te scheppen voor levensvragen, in alle openheid en vertrouwen, kom je tot nieuwe perspectieven.
Hulp voorbij het systeem
De vrijwilligers van Humanitas zien dagelijks hoe mensen worstelen met de uitdagingen van het moment en soms vastlopen in het systeem, en bieden hulp via medemenselijkheid. Ook de geestelijk verzorgers van het Humanistisch Verbond ondersteunen mensen om de regie over het eigen leven terug te vinden. Hun werk, dat ook wel ‘de eerste hulp bij levensvragen’ genoemd wordt, is een vorm van hulp voorbij het systeem. Alleen: door de huidige regels kan slechts een beperkte groep mensen terecht. Enkel vijftigplussers en mensen in de palliatieve fase van hun leven krijgen deze zorg vergoed. Systeemslachtoffers, mensen die verstrikt raken in overheidsprocessen waarbij hun leven ontwricht raakt, vallen vaak buiten de boot.
Het Humanistisch Verbond is een actie gestart om geestelijke verzorging toegankelijk te maken voor iedereen: jongeren in geestelijke problemen op de wachtlijst van de ggz, slachtoffers van de toeslagenaffaire en alle andere mensen die nu niet gehoord of gezien worden. Daarmee voorkomen we nog meer druk op ons zorgstelsel. Samen met Vereniging Humanitas is het Humanistisch Verbond van mening dat de menselijkheid altijd leidend moet zijn. Gewoon contact van mens tot mens. Het normaal in onze samenleving.
Robbert Bodegraven is directeur van het Humanistisch Verbond. Het Humanistisch Verbond maakt zich hard voor betere toegang tot geestelijke verzorging (geestelijkeverzorgingvooriedereen). Geestelijk verzorgers helpen mensen met levensvragen. Lucienne Kelfkens was tot eind 2022 interim-directeur van Vereniging Humanitas, een landelijke vrijwilligersorganisatie. Jaarlijks helpen ruim 20.000 vrijwilligers tienduizenden mensen om op eigen kracht iets aan hun situatie te veranderen: mensen met gevoelens van eenzaamheid, een schuldenproblematiek of armoede, ouders met opvoedingsvragen en (ex-)gedetineerden.
Geestelijke verzorging voor iedereen!
Iedereen kan verstrikt raken in het leven en met levensvragen kampen. Helaas is geestelijke verzorging niet voor iedereen beschikbaar. Dat moet anders!