“Ik ben er voor iedereen, ook voor mensen waarvan sommigen zeggen dat er niets meer mee te beginnen is. Ik denk dat er altijd nog mogelijkheden zijn”, vertelt Patrick Vlug in de documentaire `De Bajeshumanist´. De weerbarstige praktijk van de geestelijke verzorging in een gevangenis wordt voelbaar in deze Human-documentaire.

 
Filmmaakster Eveline van Dijck volgt de ‘bajeshumanist’ achter de deuren van de inrichting (P.I.) Haaglanden, locatie Zoetermeer. We zien het leven in een totaalinstituut dat een gevangenis is. In dit kil ogende en soms mensonvriendelijke klimaat zetten humanistisch geestelijk verzorgers telkens weer de mens centraal. Hun missie is humanisering.
Dat doen zij door individuele gesprekken met gedetineerden, maar ook door gespreksgroepen en bezinningsbijeenkomsten.

Vlug: “Ik krijg niet eerst te maken met de misdaad en de afschuw daarvan. Ik krijg te maken met iemand die voor mij staat met een gezicht en met een lichaam. […] Ik heb dus met een mens te maken.”

Recht op geestelijke verzorging

Gedetineerden in Nederland hebben voortvloeiend uit het recht op vrijheid van levensovertuiging ook recht op de begeleiding van een geestelijk verzorger die daarbij past. Daarvoor zijn er in het gevangeniswezen geestelijk verzorgers van diverse stromingen. Er zijn naast dominees, imams, pastors en pandits ook dertig humanistisch geestelijk verzorgers.

Verantwoordelijkheid

Vlug probeert gedetineerden op hun eigen verantwoordelijkheid en kracht aan te spreken. Dat onderscheidt hem misschien van andere geestelijke verzorgers. Het humanisme gaat uit van veerkracht en ontwikkeling. En dat iedereen zelf kan oordelen en zijn eigen leven in kan inrichten. Hoewel dat in het strenge regime in een gevangenis geen eenvoudig opgave is, zo blijkt uit de documentaire.

Vertrouwelijk

Alle (groeps-)gesprekken en bezinningsbijeenkomsten van de humanistisch geestelijk verzorger (hgv´er) zijn strikt vertrouwelijk. Deze zogenoemde vrijplaats is van grote waarde voor veel gedetineerden. Een cliënt van Vlug over hem: “Eigenlijk ben jij iemand zoals misschien voor andere personen de imam, pastor of dominee dat kan zijn waar je in principe gewoon je hart een keer kan luchten of waar je een normaal gesprek mee aan kan gaan. Zonder op voorhand te bedenken of je iets wel of niet kan zeggen omdat het tegen je zou kunnen werken.”

Het werk van Vlug is soms lastig maar geeft hem veel voldoening. Vlug: “Aan het eind van de dag laat ik de gesprekken vaak nog even door mijn hoofd gaan. Het is elke keer weer opnieuw zoeken. Mijn hoop is dat door het contact iemand op andere gedachten komt en bijvoorbeeld de schuld niet altijd bij een ander legt. Of dat hij voor zichzelf nieuwe mogelijkheden ziet. Soms zie je dat gebeuren en dat geeft veel voldoening.”

Bezuinigingen

Door bezuinigingen in het gevangeniswezen staat de humanistisch geestelijke verzorging sterk onder druk. De komende jaren wil staatssecretaris van Justitie Fred Teeven negentien gevangenissen sluiten, waardoor er tweeduizend banen verloren gaan. Wat de consequenties voor de dertig bajeshumanisten zijn, is nog niet bekend.

De Human-documentaire ‘De Bajeshumanist’, is maandag 16 september te zien om 22:55 op Ned 2.

Volg het laatste nieuws rond de documentaires op Facebook.com/Humandocumentaires.