Uw gemeente heeft nog geen duidelijke regels rond demonstraties voor de abortuskliniek in uw gemeente. Uit een rondvraag van het Humanistisch Verbond blijkt dat bezoekers vaak door een haag van anti-abortusactivisten moeten. Ze worden lastiggevallen, voor ‘moordenaar’ uitgemaakt of bestookt met niet-kloppende informatie. Ook als er in uw gemeente nog geen demonstraties zijn, betogers zullen zich verplaatsen naar abortusklinieken zonder regels.
Als burgemeester staat u voor een dilemma. Er botsen hier meerdere rechten: het recht op demonstreren, de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en het recht gebruik te maken van medische zorg op grond van de Wet afbreking zwangerschap.
Een ‘bufferzone’ helpt: een ingestelde zone waar niet mag worden gedemonstreerd. Betogers staan binnen hoor- en zichtafstand van de kliniek en kunnen hun boodschap uitdragen, tegelijkertijd kan de bezoeker de kliniek veilig bereiken.
Gemeentes aan zet
De landelijke politiek komt helaas niet met concrete maatregelen en wijzen naar gemeentes. Gelukkig hebben burgemeesters die mogelijkheden wel: onder andere in Arnhem, Utrecht, Heemstede en Haarlem zijn al bufferzones ingesteld rond de klinieken. Ook in Enschede zijn al stappen gezet om een bufferzone in te stellen. Bij dit onderwerp schuren grondrechten. Grondrechten die door burgemeester en gemeenteraad gerespecteerd en gewogen moeten worden. Wanneer de gemeente weet dat die rechten botsen, moet een belangenafweging gemaakt worden. Die belangenafweging is een politieke keuze.
Is een bufferzone juridisch haalbaar?
Het demonstratierecht is in Nederland (terecht) goed beschermd. De Wet openbare manifestaties (Wom) kan enkel vanwege drie redenen worden ingeperkt: namelijk ter bescherming van de volksgezondheid of verkeersveiligheid en/of ter voorkoming van wanordelijkheden. De rechtbank in Noord-Holland heeft zich echter al uitgesproken over de legitimiteit van de bufferzone bij de Beahuis & Bloemenhovekliniek, en daaruit blijkt dat deze juridisch stand houdt. De burgemeester mag uit vrees voor wanordelijkheden beperkingen en voorschriften stellen. Daarnaast gingen meerdere gemeentes uw gemeente al voor.
De rechter stelt:
Het als onderdeel van een demonstratie gemeenschappelijk aanspreken van de bezoeksters op hun individuele gebruik van de abortuskliniek is verder een wanordelijkheid die een beperking rechtvaardigt op grond van de Wom omdat het de bezoeksters onevenredig hindert in hun vrijheid, in het bijzonder in het ongestoord gebruik maken van hun rechten uit de Wet afbreking zwangerschap.
Deze uitspraak sluit aan bij eerdere uitspraken die in Canada zijn gedaan en ook dichter bij huis in Engeland, waar bufferzones in stand bleven op basis van het recht op eerbiediging van de privacy, zoals opgenomen in de Europese Verklaring van de Rechten van de Mens.
Kortom: de gemeente dient ervoor te zorgen dat de betogers niet meer in staat zijn om bezoekers te intimideren EN heeft daarvoor ook juridische mogelijkheden. Graag bieden we daarom enkele handvatten, die kunnen helpen om hier in uw gemeente concreet werk van te maken: