Wandelen in het Noordlaarderbos

Het Noordlaarderbos ligt op de Hondsrug, een megaflute die ontstond tijdens het Saalien, de voorlaatste ijstijd, toen ook de Hunze en de Drentsche Aa ontstonden.

In het Weichselien (laatste ijstijd) werd de Hondsrug met dekzand bedekt. Ten oosten van het huidige bos ligt nog een zandverstuiving (de Kerkduinen) die hieraan herinnert. Ten zuiden hiervan ligt een pingoruïne met bijbehorende ringwal. Ook in het bos zijn op hoogtekaarten enkele ronde structuren zichtbaar. Dit zijn waarschijnlijk ooit met veen gevulde laagten, die door de wind zijn uitgestoven. Een andere belangrijke ontwikkeling in deze tijd was waarschijnlijk het verleggen van de Drentsche Aa naar het westen, waardoor deze niet langer aansloot op de Hunze. De Besloten Venen ten noorden van het bos wordt gezien als een restant van de oude stroomgeul, die zich vervolgens opvulde met veen. Aan zuidzijde van het huidige bos ligt een kleine voormalige smeltwatergeul die eveneens uit deze tijd stamt.

In de Vijftig Bunder ten zuiden van het bos liggen een viertal grafheuvels die dateren van ongeveer 500 v. Chr. Ook liggen er een aantal raatakkers (omwalde akkertjes). In de loop der tijd verloren deze heuvels hun oorspronkelijke vorm als gevolg van gravende activiteiten van mens en dier. Begin 21e eeuw zijn ze hersteld.

Mogelijk al tegen het eind van de steentijd zou er een zandweg door het gebied hebben kunnen gelegen. In de middeleeuwen werd het gebruik van deze route intensiever: het was niet de hoofdroute van Coevorden naar Groningen, maar er liepen wel secundaire routes door het gebied. Tijdens natte perioden werd de bestaande veldweg vaak onbegaanbaar en maakte men een nieuwe sporen parallel aan de oude. In de loop der tijd ontstond zo een breed uitwaaierend complex van karresporen. In droge tijden verwaaide het zand van de weg, waardoor stuifduinen ontstonden die tegenwoordig in belangrijke mate de ondergrond van het bos vormen. Uit het onderzoek uit de jaren 2010 bleek dat er vermoedelijk twee routes door het bos hebben gelopen: Een liep vanaf de Beslotenveenseweg en de Duinweg het bos in via het Heilig Bergje en een liep vanaf de Kampsteeg via de Kerkduinen door het zuidwestelijke deel van het bos. Beiden werden vervolgd naar het zuiden via de 50 Bunder. De karresporen hebben een breedte van ongeveer 1,2 meter en houden mogelijk verband met wetgeving uit 1692 die het ‘Hollandse Spoor’ met een spoorbreedte van 1,28 meter verplicht stelde op herenwegen, maar in Drenthe de vrijheid liet om op nevensporen karren te gebruiken die hieraan niet voldeden.