Humanistisch café: Ode aan de Synode

De Dordtse synode en het humanisme.

De grondleggers van het humanisme in Europa, waren mensen die het christelijk denken als uitgangspunt hadden. We vergeten weleens dat Erasmus, ons grote voorbeeld, een trouw katholiek was. Erasmus was tevens humanist. Dat Humanisme had in de middeleeuwen echter een geheel andere betekenis dan tegenwoordig. Erasmus was een klassieke humanist, dat wil zeggen, iemand die taal, literatuur, geschiedenis en filosofie studeerde.

De middeleeuwse klassieke humanisten stelden de mens centraal. Ze vroegen zich bijvoorbeeld af: Wat is goed en wat is slecht? Hoe moet je leven? Hoe moet je kinderen opvoeden? Voor alle klassieke humanisten, dus ook voor Erasmus, was kennis van de christelijke leer het hoogste doel van hun onderwijs.

Erasmus was echter heel kritisch over de kerk. Hij bekritiseerde de toenmalige kerkautoriteiten. Een van de hoofdrolspelers in onze eerste nationale kerkscheuring, de remonstrant Arminius, was net zoals Erasmus een kritisch denker over de toenmalige Nederduits- gereformeerde geloofsleer. Er ontstond aan het begin van de zeventiende eeuw een felle geloofsleerstrijd die beslecht werd in een kerkvergadering die we de “Dordtse synode” noemen.

Naast dit theologische probleem was er een politieke strijd tussen Johan van Oldenbarnevelt en Maurits van Oranje. Deze politieke strijd resulteerde in de onthoofding van Van Oldenbarnevelt. Henk vertelt u in detail hoe dit belangrijke tijdsgewricht in onze vaderlandse geschiedenis is verlopen.